Portret Basisschool Het Talent

Het Talent bestaat uit zes kleine scholen (units met 110 tot 120 kinderen), met elk een eigen lerarenteam. Vijf units zijn ‘regulier’, één is specifiek gericht op hoogbegaafde kinderen. De units hebben een eigen team van leraren en minimaal één unit-regisseur die ook lesgeeft. Carla van den Bosch is eindverantwoordelijk directeur.

Kinderen van verschillende leeftijden volgen op Het Talent onderwijs in een grote, open ruimte. Er is in de leerruimtes ook plek om je af te zonderen, bijvoorbeeld in een stilteruimte. Kinderen zijn binnen hun unit onderdeel van een kleinere mentorgroep. Op deze school werd vanaf de start al gewerkt vanuit dit concept en een visie die uitgaat van autonomie. Opvallend is hoezeer de collega’s binnen Het Talent een gedeeld referentiekader hebben over hoe zij het onderwijs willen vormgeven. Hierbij zijn zelfgestuurd leren, ‘levensecht leren’ en autonomie van de kinderen centrale uitgangspunten. De collega’s voeren hier nadrukkelijk het gesprek over. Meer nog dan de formele functies en rollen, lijken deze gedeelde uitgangspunten een belangrijk sturingselement te zijn.

Op schoolniveau is schoolleider Carla “de hoeder van gespreid leiderschap”. Carla moedigt (net als Corine van ’t Stadskwartier) initiatief van iedereen aan, spreekt een uitermate groot vertrouwen uit in de professionaliteit van haar collega’s en stimuleert en biedt veel ruimte voor professionele ontwikkeling. Het Talent is verder een zeer platte organisatie: de units zijn zelfsturende teams met volledige verantwoordelijkheid voor het onderwijs dat zij verzorgen.

Van het begin af aan is de verantwoordelijkheid neergelegd in de teams. Na enige tijd hebben een aantal informele leiders in de units (initiators) echter een meer formele rol gekregen: de rol van unit-regisseur. Het kan een valkuil zijn dat daarmee het leiderschap slechts bij enkele leraren komt te liggen en er toch een hiërarchie ontstaat. Dit is open besproken in de school met als uitkomst dat de rol van unit-regisseur niet slechts voor een enkeling is weggelegd, maar dat iedereen die over de benodigde expertise beschikt deze rol kan verwerven. Unit-regisseurschap wordt nu gezien als iets dat hoort bij de rol van iedere leraar. Er is daarmee een bewuste keuze gemaakt voor community based werken nadat in eerste instantie toch een rolverdeling ontstond.

Net als bij ’t Stadskwartier speelt ook bij Het Talent werkdruk een rol. Collega’s voelen zich overvraagd en sommige leraren vragen zich af of (meer) gespreid leiderschap betekent dat zij allerlei taken moeten oppakken waar zij geen bekwaamheid of tijd voor hebben. Ook hier is het van belang om openlijk ambities, mogelijkheden en wensen naar elkaar uit te spreken.

Belangrijke principes voor het bevorderen van teacher leadership binnen Het Talent zijn:

• Het creëren van een onderwijsstructuur die past bij de beoogde visie en cultuur: de nadruk op zelfsturende teams en samenwerking binnen die teams wordt versterkt door het onderwijs te verzorgen in kleine units waarbij teams gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het onderwijs binnen hun unit. Dat vereist en versterkt een gedeeld referentiekader.
• Het bespreekbaar maken van macht: Daardoor is het mogelijk om binnen de cultuur van gedeelde verantwoordelijkheid en community based teacher leadership toch te werken met unit-regisseurs.
• Investeren in kennis en bekaamheden van de groepsleden: de verantwoordelijkheid die leraren binnen zelfsturende teams dragen vraagt nieuwe kwaliteiten van leraren. Het ontbreken van die kwaliteiten kan leiden tot onzekerheid en werkdrukverhoging. Investering in scholing en daarmee het versterken van zelfvertrouwen is daarom van belang.
• Stimuleren van ontmoeting en samenwerking: de structuur van de school is zodanig dat het voortdurend uitnodigt tot ontmoeting, samenwerking en dialoog. Dit draagt bij aan een sterk gedeeld referentiekader en in vertrouwen in elkaars bijdrage