De paradox van teacher leadership

Veel leraren hebben het gevoel dat hun bijdrage aan schoolontwikkeling meer bepaald wordt door hun rol en positie dan door hun ambitie en de kwaliteiten die ze in huis hebben. Dat zij een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun onderwijs en school die verder gaat dan het eigen klaslokaal is daardoor niet vanzelfsprekend, en zorgt enerzijds voor frustratie bij de leraren, en anderzijds voor onbenutte potentie.

Om hun leiderschap te versterken gaan veel leraren op zoek naar formele rollen voor leraren, zoals coördinator, teamleider, regisseur of trekker, en veel schoolorganisaties creëren ook dergelijke rollen. Zo zijn er steeds meer schoolbesturen die een teacher leadership traject binnen hun organisatie opzetten.

Dit is een begrijpelijke stap, want een formele erkenning van hun leiderschap geeft leraren meer impact. Maar die rollen leiden tot een paradox, want een te sterke focus op dit formele leiderschap kan belemmerend zijn voor een schoolcultuur waarin iedere leraar uitgedaagd wordt zijn kwaliteiten te gebruiken en verantwoordelijkheid te nemen voor onderwijs- en schoolontwikkeling.

Met andere woorden: hoe scherper het leiderschap van leraren gekoppeld is aan posities, hoe kleiner het beroep dat op andere leraren gedaan wordt – en hoe groter het risico dat er een tweedeling ontstaat tussen leiders die zich erkend voelen en volgers die zich buitengesloten voelen en daardoor hun eigenaarschap ten aanzien van schoolontwikkeling verliezen.

Dit kan voorkomen worden als leiderschap niet een taak of rol is van enkele leraren, maar een collectieve verantwoordelijkheid die een appel op en opdracht is voor iedere leraar. Het creëren van een school waarbinnen alle leraren dat appel en die opdracht oppakken is een taak voor zowel leraren als schoolleiders.