Ethische beoordeling

Ethische beoordeling van onderzoek: een korte geschiedenis

Hoewel ethiek al vele eeuwen een formele tak van de filosofie is, gaat het idee dat wetenschappelijke onderzoekers onafhankelijk ethisch advies moeten inwinnen terug tot 1947, toen, als reactie op nazi-wreedheden vermomd als wetenschappelijke experimenten, de Neurenberg-code werd geschreven. Die code definieerde een reeks principes voor experimenten met mensen en omvatte principes zoals geïnformeerde toestemming, afwezigheid van dwang, goed geformuleerde wetenschappelijke experimenten en weldoen jegens deelnemers aan het onderzoek. [1] In 1964 werden deze principes uitgebreid in de Verklaring van Helsinki van de World Medical Association over ethische principes voor medisch onderzoek met menselijke proefpersonen, nu in de 10e editie. [2] Om te benadrukken dat deze principes verder gaan dan medisch onderzoek alleen, vestigen we de aandacht op (artikel 7 van) het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten van de Verenigde Naties, dat medische en wetenschappelijke experimenten zonder toestemming verbiedt (1976). [3] In Nederland werd in 1998 de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) van kracht. [4]

Hoewel de wortels van de onderzoeksethische beoordeling in de medische wereld liggen, beoordelen moderne onderzoeksethische commissies (REC, of ECO in het Nederlands) aan UAS'en onderzoeksprotocollen in allerlei disciplines. Daarom kunnen deze commissies het als hun taak zien om te adviseren over bredere maatschappelijke implicaties van onderzoeksplannen, zoals de effecten van onderzoeken op de samenleving, cultuur en het klimaat.

De herziening van de Nederlandse Code Wetenschappelijke Integriteit (2018) kent vijf leidende principes: eerlijkheid, zorgvuldigheid, transparantie, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid. De code heeft geleid tot de oprichting van onderzoeksethische commissies op veel Nederlandse hogescholen, waaronder sinds 2020 op de AUAS. [5]

Waarom een ethische beoordeling?

De waarom-vraag kan op een nuchtere, pragmatische manier worden beantwoord, met de toepasselijke wetgeving in het achterhoofd. Ten eerste hebben teams van menselijke onderzoekers met vergelijkbare onderzoeksbelangen vaak last van tunnelvisie. Daarom is het over het algemeen verstandig om een panel van onafhankelijke deskundigen te vragen om te beoordelen of de balans tussen de kans op het verkrijgen van nieuwe en mogelijk nuttige kennis en de kans op schade aan mens, cultuur, dier of milieu het onderzoek rechtvaardigt. Meningen over die balans zijn geen wiskunde en meningen kunnen verschillen, en doen dat ook, tussen mensen en tussen commissies.

Ten tweede, en legalistisch gezien, bepaalt de Nederlandse WMO-wet dat ethische toetsing verplicht is als het medisch-wetenschappelijk onderzoek betreft en individuen worden onderworpen aan handelingen of gedragsregels opgelegd krijgen. [4] Bij AUAS is het meeste onderzoek niet-medisch en is de WMO niet van toepassing. Daarom vinden wij dat de nuchtere motivatie om je onderzoeksplannen te laten beoordelen voor de start van een onderzoek serieus overwogen moet worden. Tot slot zijn er nog andere wetten die relevant zijn voor wetenschappelijk onderzoek, waarvan de Europese privacywetgeving GDPR ((U)AVG) de bekendste is. Het zal meestal verstandig zijn om buiten de WMO om deskundig advies in te winnen over hoe je onderzoeksplannen aan deze wetten voldoen.

Ten derde en pragmatisch: als je je werk in een wetenschappelijk tijdschrift wilt publiceren, is de kans groot dat de redacteur van het tijdschrift om een formele goedkeuringsbrief van een ethische commissie zal vragen. Op dit moment geeft de onderzoeksethische commissie (ECO) van de AUAS geen goedkeuringsbrief nadat het onderzoek is begonnen. Om complicaties tijdens het publicatieproces te voorkomen, kan het dus beter zijn om advies te vragen aan de ECO voordat je aan je onderzoek begint.

Wanneer een ethische beoordeling aanvragen?

Hoogst onpraktisch, maar misschien ethisch het meest correcte moment om ethische beoordeling te vragen is het moment voordat financiering voor onderzoek is verkregen, als er al sprake is van (externe) financiering. We zeggen dit omdat het zelfs voor een onafhankelijke REC moeilijk kan zijn om de uitvoering van een onderzoek tegen te houden, gezien de administratieve complicaties bij het teruggeven van fondsen en de frustraties van de indienende onderzoekers (vaak collega's van ECO-leden). Maar aangezien er veel meer onderzoekssubsidies worden geschreven dan er worden toegekend, wordt het uitvoeren van ethische beoordelingen voordat de financiering rond is, als zeer inefficiënt beschouwd. Bovendien zijn in de fase van het onderzoeksvoorstel de gedetailleerde documenten die de ethische commissie (ECO) nodig heeft om tot een beoordeling te komen, meestal niet beschikbaar (studieprotocol, gegevensbeschermingstoets, gegevensbeheerplan en een informatiebrief voor de deelnemer).

In de praktijk moet ethische beoordeling daarom worden aangevraagd nadat de financiering is verkregen, nadat het subsidievoorstel is omgezet in een gedetailleerd studieprotocol dat een gegevensbeschermingsevaluatie (DPR), een gegevensbeheerplan (DMP) en een deelnemersinformatiebrief omvat, en voordat de gegevensverzameling van het onderzoek is gestart. Studies zonder (externe) financiering moeten naar onze mening nog steeds serieus overwegen om ethisch advies in te winnen.

Hoe verkrijg ik een ethische beoordeling bij de Hogeschool van Amsterdam?

Gedetailleerde instructies voor het indienen van onderzoeksprotocollen bij de Ethische Commissie Onderzoek (ECO) van de hogeschool van Amsterdam, vind je hier . Zorg ervoor dat je gebruik maakt van de Research Management Services (RMS) van de AUAS/HvA, aangezien dat de portal is voor alle indieningen. De AUAS-websites over onderzoeksethiek bieden ook richtlijnen voor degenen die niet zeker weten of de WMO-wet medisch-wetenschappelijk onderzoek van toepassing is op hun onderzoeksplan(nen). [6 ] De secretaresses van de ECO staan open voor vragen, mocht de website niet de informatie bieden die je nodig hebt.

De Urban Vitality Open Science Support Desk kan je ondersteunen bij:

• Het omzetten van je subsidievoorstel in (een) studieprotocol(len) en (statistisch) analyseplan
• Berekening van de steekproefgrootte (te grote en te kleine studies worden als onethisch gezien)
• Het schrijven van een DRP en een DMP
• Het beantwoorden van lastige vragen van METC's of de AUAS ECO.