Van verkeersader met hittestress naar cool park

‘We waren benieuwd in hoeverre de warmte in de vroege avond op versteende plekken blijft hangen ten opzichte van groene plekken’, legt Spanjar uit. ‘Ook wilden we weten welke voorkeuren mensen hebben als het gaat om de inrichting van het gebied.’

Om dat na te gaan hebben de onderzoekers in augustus 2023 op diverse locaties op de Knowledge Mile hittemetingen uitgevoerd. Met gebruik van mobiele weerstations en infraroodcamera’s konden ze hittestress én verkoelende plekken opsporen. Ook vroegen ze 57 voorbijgangers naar hun thermisch comfort, ofwel tevredenheid met de gevoelstemperatuur. De resultaten laten het hitteverloop tijdens een milde zomerdag zien, met een temperatuur tussen de 23 en 25 graden.

Een zee van hitte

Op stenige plekken als het Weesperplein bleken mensen zelfs rond vijf uur ’s middags, toen de zonkracht al afnam, nog last te hebben van hittestress. De gevoelstemperatuur (PET) lag toen tussen de 35 tot 40 graden, vertelt Spanjar. ‘Dat komt omdat de stenen de hele dag waren blootgesteld aan de zon, waardoor ze de warmte vasthielden. Het gevolg is dat je door een zee van hitte loopt. Als je op zo’n moment bij de stoplichten staat te wachten kun je alleen maar hopen dat ze snel op groen springen zodat je kunt doorlopen.’

Bezoekers geven comfort een 5

De uitkomsten van de gebruikersenquête laten volgens Schramkó zien hoe belangrijk het is om het thermisch comfort goed te reguleren. ‘Meer dan de helft van de ondervraagden gebruikt het gebied dagelijks’, zegt ze. ‘Veel passanten moeten er zijn om naar hun werk, het openbaar vervoer of de supermarkt te lopen – zij kunnen dus niet om de warmte heen.’

De onderzoekers vroegen de voorbijgangers ook om zich voor te stellen dat ze op een warme zomerdag door het gebied liepen. In die situatie gaven ze het thermisch comfortniveau gemiddeld een vijf. Ze noemden de drukte van het gebied en het gebrek aan schaduw als belangrijkste redenen voor dit cijfer.

Groene kwaliteiten

Is het gebied alleen maar stenig en is overal sprake van hittestress? Volgens Spanjar zeker niet. ‘Op de Knowledge Mile zijn ook groene gebieden te vinden, zoals het Jonas Daniël Meijerplein en het Wibautpark. De volwassen bomen met grote en dichte kronen blijken bijzonder effectief om verkoeling te bieden.’ Door hun schaduwwerking en verdamping kunnen zij het meest bijdragen aan het lokaal verminderen van hittestress. Het groen werd hoog gewaardeerd door de ondervraagden, maar kan volgens hen nog aantrekkelijker worden ingericht.

Rond het spitsuur, om half zes ’s middags, hebben bomen op beide locaties de gevoelstemperatuur van de hitte met 20 graden verminderd. Hierdoor ontstond een afname van sterke hittestress (41°C PET) tot geen hittestress (21 °C PET). Het verkoelende effect van schaduwelementen nam geleidelijk af naarmate de zonkracht afnam.

Klimaatgroen aanplanten

De onderzoekers raden aan om hittestress - vooral op looproutes - op te lossen door groen te planten. De bomen in het gebied zorgen ervoor dat de gevoelstemperatuur wordt verlaagd met wel 13 tot 20 graden. Soortgelijke inrichting kan dus een grote bijdrage leveren aan een beter thermisch comfort van het gebied. Komende jaren werkt de Knowledge Mile met de gemeente Amsterdam, de buurt en andere betrokkenen door aan het verder vergroenen van het gebied.

Meer informatie over dit project

Het klimaatonderzoek is vanuit het lectoraat Klimaatbestendige Stad uitgevoerd door Gideon Spanjar, Sába, Schramko, Dante Föllmi en Jeroen Kluck.

Het klimaatonderzoek was onderdeel van het project Natuurinclusieve Gebiedsontwikkeling; een samenwerking tussen de Hogeschool van Amsterdam, Aeres Hogeschool, Hogeschool Avans, Van Hall Larenstein, Centre of Expertise Groen en de praktijk zoals Gemeente Amsterdam en de Knowledge Mile.

De belangrijkste uitgangspunten voor Natuurinclusieve Gebiedsontwikkeling op basis van het onderzoek zijn gebundeld in deze whitepaper .

Het project is gefinancierd door Regieorgaan Sia en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.