Gebiedsontwikkeling in transitie?

Een van de centrale stellingen binnen de transitiestudies is dat fundamentele maatschappelijke verandering plaatsvindt onder druk van exogene ontwikkelingen, zoals een financiële crisis. Wie vanuit dit perspectief kijkt naar de Amsterdamse gebiedsontwikkeling van de afgelopen jaren, zou zeggen dat wij ons in een transitie bevinden richting een kleinschalige vorm van werken waarbij zelforganisatie van burgers een bepalende rol speelt. Nu de economie weer aantrekt moet ineens weer tempo worden gemaakt in de woningbouw en lijkt de ruimte voor kleinschalige initiatieven in deze grote programma’s beperkt. Dit laat goed zien dat meer nodig is dan alleen maar een externe schok om transitie teweeg te brengen. Koolmees en Majoor tonen aan dat organisaties en instituties niet zonder meer veranderen, ook al is de intentie er wel. Tijdens de crisis zijn stappen gezet om veranderingen te bewerkstelligen. Denk hierbij aan flexibele bestemmingsplannen. Maar een transitie krijg je niet in een paar jaar voor elkaar. De geschiedenis laat zien dat het vaak een worsteling is die een generatie duurt.

De opgave in de hedendaagse gebiedsontwikkeling en voor tal van organisaties is dan ook het vinden van werkwijzen, procedures en denkkaders waarbij initiatieven van onderop daadwerkelijk invloed kunnen hebben op grootschalige ontwikkelingen. Re exieve professionals kunnen hierbij een belangrijke rol spelen door een stap terug te nemen en, ook wanneer de druk hoog is om te ontwikkelen, hun situatie te relativeren en te bese en dat langzaam ontwikkelen de ruimte laat voor kwaliteit. Boonstra e.a. suggereren in dit nummer dat de handelingsperspectieven van strategisch navigeren en lerend organiseren behulpzaam kunnen zijn. Als wij kijken naar leefbare en welvarende steden zoals Amsterdam en Zürich zijn het dezelfde steden die om uiteenlopende redenen in de naoorlogse periode de keuze gemaakt hebben voor kleinschalige interventies en een langzaam tempo in plaats van grootschalige stadsvernieuwing en wegenbouwprojecten.