Wie zijn de ‘verborgen armen’ in Nederland?

Het Nibud stelt dat de hoge vaste lasten de mensen boven het hoofd groeien en spreekt van een uitgavecrisis. Uit een recent onderzoek, gepresenteerd op 12 november 2022, blijkt dat een derde van de Nederlandse huishoudens momenteel betalingsherinneringen krijgt, dat 21% een betalingsregeling heeft getroffen en dat 10% van de huishoudens een voorschot heeft gevraagd op hun salaris. De cijfers maken duidelijk dat mensen moeilijk kunnen rondkomen.

Anna Custers, lector Armoede Interventies aan de Hogeschool van Amsterdam: “In deze tijd van de eindjes aan elkaar moeten knopen is het extra belangrijk dat mensen gebruik maken van de inkomensondersteuning waar ze recht op hebben. De laatste jaren komt echter steeds meer aan het licht dat er Nederlanders zijn met lage inkomens die geen gebruik maken van ondersteuning vanuit de gemeente of rijksoverheid, terwijl ze daar wel recht op hebben.”

De HvA voert samen met het Nibud, de Universiteit van Amsterdam en 10 gemeenten een project uit om enerzijds beter te begrijpen wie deze verborgen armen zijn en waarom ze verborgen zijn, en om anderzijds werkwijzen te ontwikkelen die gemeenten kunnen helpen om verborgen armen te vinden, te bereiken en beter te ondersteunen.

Eenpersoonshuishoudens en zzp’ers

Projectleider Lisette Desain: “Onder ‘verborgen armen’ verstaan we burgers die rond moeten komen van het wettelijk sociaal minimum, maar die niet bekend zijn bij de gemeente omdat ze geen uitkering ontvangen en geen gebruik maken van de beschikbare gemeentelijke minimaregelingen. Vaak gaat het dus om werkenden met een minimuminkomen.”

“De eerste vraag die we ons stelden was: welke groepen burgers lopen een grote kans om voor gemeenten in ‘verborgen’ armoede te leven? Uit gegevensanalyse door de Universiteit van Amsterdam kwam naar voren dat in absolute zin veel eenpersoonshuishoudens tot de groep verborgen armen horen.” Daarnaast behoren relatief veel oudere zzp’ers en zmp’ers (60-64 jaar) en jongere (25-34 jarige) werknemers en zzp’ers tot de verborgen armen. In absolute aantallen springen jonge werknemers (25-29 jaar) eruit.

Samen met de deelnemende gemeenten en socialdesignbureau Ink ontwikkelt de HvA interventies om juist deze doelgroepen verborgen armen beter te bereiken en te ondersteunen. Wat in deze fase van het project alvast opvalt is dat gemeenten hun aanbod voor minimagezinnen veelal op orde hebben, maar dat er voor jongere werknemers en zzp’ers en voor oudere zzp’ers en zmp’ers weinig (aansprekend) aanbod is.

Energietoeslag

Anna Custers ziet daarbij nog een kans in de recent geïntroduceerde energietoeslag: “De energietoeslag heeft voor een grote toeloop gezorgd van minima die zich niet eerder tot de gemeente hebben gewend voor inkomensondersteuning. Aan deze nieuwe voorziening is veel bekendheid gegeven in landelijke media, en hij wordt door aanvragers met minder schaamte omhuld dan andere voorzieningen. Dit is een uitgelezen kans voor gemeenten om met deze groep minima in contact te komen en te blijven.”

Meer weten?