Stimuleren van duurzame keuzes in de kantine

Een onderzoek naar hoe bezoekers van de kantines van de UvA en HvA kunnen worden gestimuleerd om te kiezen voor vega(n).

1 jul 2022 00:00 | Kenniscentrum Maatschappij en Recht

UvA en HvA willen vooroplopen in de transitie naar een toekomstbestendige duurzame maatschappij. Daar horen duurzame kantines bij. Het HvA lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad deed daarom in opdracht van UvA en HvA onderzoek naar hoe bezoekers van de kantines van de kennisinstellingen kunnen worden gestimuleerd om daar duurzamere keuzes te maken.

Om klimaatontwrichting tegen te gaan, is een radicale transitie nodig naar een duurzame samenleving die geen afbreuk doet aan de toekomst, maar hieraan bouwt¹. Om deze transitie in gang te zetten zullen de onderwijsinstellingen in stroomversnelling op alle vlakken moeten verduurzamen. Voeding is een van de domeinen waar de transitie op dagelijkse basis kan worden gestimuleerd². Het schrappen van vlees en zuivelproducten uit ons dieet kan de individuele koolstofvoetafdruk van voedsel namelijk met wel 73% verminderen³. Gedragsverandering is daarom onmisbaar voor een duurzamer voedselbeleid.

Maken van vegetarische en plantaardige keuzes

Het lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad heeft in opdracht van Facility Services van de UvA en HvA onderzocht hoe bezoekers van de UvA en HvA kantines gestimuleerd kunnen worden om meer vegetarische en plantaardige, vega(n), keuzes te maken.

In het onderzoek zijn motieven en barrières in kaart gebracht van kantinebezoekers om meer vega(n) te eten. Daarvoor is eerst een literatuurstudie gedaan met daarin de laatste wetenschappelijke inzichten en casestudies over duurzame voeding en gedragsverandering en zijn diepte-interviews gehouden met bezoekers van de kantine. Om grip te krijgen op het huidige consumptiegedrag, de drijfveren en belemmeringen daarvan en het breder gedragen sentiment over het aanbod in de kantines is bovendien een enquête afgenomen bij bijna 900 UvA- en HvA-studenten en -medewerkers.

Uit het onderzoek komt o.a. naar voren dat in alle behoeften van de kantinebezoeker kan worden voorzien zonder vlees aan te bieden. Kantinebezoeker wil graag smaakvol, gezond, betaalbaar, vullend, gevarieerd eten, vernieuwend qua opmaak en bewoordingen. Op dit moment schiet het vega(n) aanbod daarin te kort. Een ruime meerderheid van de geënquêteerde studenten en medewerkers staat positief tegenover een uitbreiding van het vega(n) aanbod (68%). Kantinebezoekers willen graag een keuze maken met zo min mogelijk negatieve gevolgen voor mens, dier en planeet, maar op het moment van kiezen wordt deze motivatie verdrukt door gewoonte, gemak en/of genot. De meerderheid van de geënquêteerde kantinebezoekers zou graag zien dat de UvA en HvA de verantwoordelijkheid neemt om klimaatverandering tegen te gaan door minder vleesopties aan te bieden (68%), slechts 19% is het hier niet mee eens.

Een ruime meerderheid van de geënquêteerde studenten en medewerkers staat positief tegenover een uitbreiding van het vega(n) aanbod (68%).

Voorwaarden voor gedragsverandering

De bevindingen van het onderzoek geven enorm veel aanknopingspunten om gedrag te veranderen. Het uitgangspunt daarbij is dat mensen gedrag uitvoeren als ze hiervoor voldoende capaciteit, gelegenheid en motivatie hebben. Deze voorwaarden van gedrag staan niet los van elkaar, ze interacteren. De meest krachtige strategie om de duurzame voedselkeuze te stimuleren speelt in op alle voorwaarden voor gedrag.

De aanbevelingen van de onderzoekers vallen uiteen in twee routes die hand in hand gaan. In de fysieke route worden aanpassingen gedaan aan de omgeving die inspelen op gelegenheid en capaciteit. De sociale route richt zich op de waarden en normen van bezoekers ter bevordering van motivatie en capaciteit. Hoe meer geïnvesteerd wordt in de aangedragen evidence-based interventierichtingen hoe groter de gedragsverandering zal zijn. Wanneer echter slechts een of enkele alleenstaande acties worden uitgezet kan dit tot frustratie leiden en verkleint de kans dat mensen meedoen. Alleen oproepen om te verduurzamen zonder gelegenheid te creëren is niet effectief. Het vega(n) aanbod uitbreiden, gevarieerder en aantrekkelijker maken zodat het aansluit met de wensen van de kantinebezoekers in combinatie met transparant zijn over de voordelen daarvan voor gezondheid, dierenwelzijn en klimaat is effectiever. Zeker wanneer dit gepaard gaat met het verkleinen van het gemak, de vanzelfsprekendheid en de aantrekkelijkheid van vlees.

Alle aanbevelingen en concrete interventiemogelijkheden zijn uitgewerkt in het adviesrapport:

Maak vega(n) makkelijk, aantrekkelijk, belangrijk en normaal.

_{1. United Nations. (2015). Framework Convention on Climate Change. Adoption of the Paris Agreement, 21st Conference of the Parties. s.l. : United Nations.
2. Klimaatklappers tegen klimaatverandering | Milieu Centraal.
3. Poore, J., & Nemecek. T. (2018) Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392), 987-992.}