Drogere zomers, nattere winters

Wat viel jou op in De staat van ons klimaat 2023?

'Door mijn werk op het KNMI, hoor ik natuurlijk het hele jaar door over opvallende weerssituaties. Maar 2023 was het warmste jaar wereldwijd en het natste jaar ooit gemeten in Nederland. In juni en de eerste helft van juli was het veel droger dan gemiddeld, en van oktober tot en met december was het juist extreem nat. Dit beeld past wel bij de vier klimaatscenario’s die er voor Nederland zijn. Die laten zien dat we hoe dan ook te maken krijgen met drogere zomers en nattere winters.'

Welke misvattingen kom je zoal tegen in je onderzoek naar klimaatgeletterdheid?

'Lang niet iedereen weet dat we al een behoorlijke klimaatverandering hebben: 1,2 °C wereldwijd en 2,3 tot 2,4 °C in Nederland. In Parijs is in 2015 afgesproken dat we de wereldwijde temperatuurstijging ruim onder de 2 graden willen houden en het liefst willen beperken tot 1,5 graden. We zitten dus al dicht bij die 1,5 graden. Die 1,5 graden gaat trouwens over het gemiddelde van 20-30 jaar en niet over een individueel jaar.'

Lang niet iedereen weet dat we al een behoorlijke klimaatverandering hebben: 1,2 °C wereldwijd en 2,3 tot 2,4 °C in Nederland. We zitten dus al dicht bij die 1,5 graden. Die 1,5 graden gaat over het gemiddelde van 20-30 jaar en niet over een individueel jaar.”

'Een andere misvatting: 2023 was een jaar met relatief veel stormen, maar we verwachten niet dat de stormen in Nederland gaan toenemen in de toekomst. Verder hoor ik wel eens dat men denkt dat het uitzonderlijk is dat we in Nederland in 2023 een neerslagtekort hadden, maar dat hebben we elk jaar in de zomer. Een neerslagtekort wil zeggen dat er minder neerslag valt dan er kan verdampen. In juni en een groot deel van juli was het neerslagtekort echter wel erg hoog voor de tijd van het jaar.'

Wat zie jij als een oplossing om met klimaatverandering om te gaan?

'Het beste is natuurlijk om te voorkomen dat de temperatuur verder stijgt. Daarvoor moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waaronder CO^₂ , teruggebracht worden. Tegelijkertijd zullen we ons aan de al opgetreden klimaatverandering, en de verandering die we nog krijgen, op allerlei manieren moeten aanpassen.

Op het Symposium KNMI ’23 klimaatscenario’s in januari 2024 hebben experts hier verschillende workshops over gegeven. Welke gevolgen heeft klimaatverandering voor onze gezondheid, ons waterbeheer, onze natuur en onze financiële keuzes?

De klimaatscenario’s geven inzicht in de effecten van klimaatverandering, zodat hiervoor de meest geschikte aanpassingsmaatregelen kunnen worden ontworpen. Dat zijn onderwerpen waar we op de HvA ook aan werken. Zoals hittestress in steden, waar lector Jeroen Kluck onderzoek naar doet. Of hoe we mensen aanzetten tot actie voor het klimaat. Lector Reint Jan Renes gaf hier samen met Helga van Leur een workshop over. Je ziet ook dat er steeds meer aandacht is voor het visualiseren van de informatie, een onderwerp waar lector Sabine Niederer aan werkt.'

Wat doe je vanuit het lectoraat Klimaatgeletterdheid?

'Als lector Klimaatgeletterdheid richt ik me op beter gebruik en interpretatie van klimaatinformatie en effectievere communicatie. Ik werk aan projecten die gericht zijn op het vergroten van de basiskennis, het gemakkelijker vindbaar maken van klimaatinformatie en het op maat maken daarvan voor verschillende gebruikers. Met meer kennis over klimaatverandering kan men beter onderbouwde en effectievere beslissingen nemen met betrekking tot aanpassing aan klimaatverandering. Maar kennis alleen is daarvoor niet altijd genoeg. Andere manieren van presenteren en visualiseren van klimaatinformatie kunnen helpen om mensen meer in actie te laten komen. Zo heb ik samen met collega's van de HvA de lesmethode ‘Kijk in de Zeespiegel’ ontwikkeld om de zeespiegelstijging voor middelbare scholieren invoelbaar te maken en hen over mogelijke oplossingen te laten nadenken. Daarnaast werkte ik mee aan webinars over de klimaatscenario’s, zoals deze over hitte.'

Over hitte gesproken, verwacht je dat het in 2024 weer zo warm wordt in Nederland?

'Tot nu toe was het aanzienlijk warmer dan gemiddeld in Nederland voor de tijd van het jaar. Wat de temperatuur de rest van het jaar gaat doen, is voor Nederland moeilijk verder dan enkele weken vooruit te voorspellen. Door klimaatverandering is de kans wel groter dat de temperatuur hoger is dan het langjarige gemiddelde over 1991-2020.'