Hoe brengen we de urgentie van het klimaatprobleem naar Egypte?

Tijdens de klimaatconferentie praten regeringsleiders van bijna tweehonderd landen over de opwarming van de aarde en de gevolgen daarvan. Stuk voor stuk mensen die ook nog een boel andere beleidsterreinen op hun bord hebben. Hoe zorgen we ervoor dat de mensen die in Egypte aan tafel zitten goed geïnformeerd zijn?

Intergovernmental Panel on Climate Change

Janette Bessembinder legt uit hoe dat werkt. “We weten dat de klimaatgeletterdheid van mensen die niet dagelijks met klimaatdata werken, vaak beperkt is. Daarom voorzien onderzoeksinstituten hen van wetenschappelijke informatie, via hun ambtenaren. Bij deze top levert het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC ) belangrijke informatie aan waarop de regeringsleiders hun beleid kunnen baseren. Mijn KNMI-collega en klimaatwetenschapper Rob van Dorland is bijvoorbeeld ook naar Egypte . Hij is nu uitvoerend ‘focal point IPCC’ voor Nederland en leidt de Nederlandse delegatie bij de IPCC-vergaderingen. Die focal points ondersteunen het IPCC bij het maken van onderzoeksrapporten en – in samenwerking met de beleidsmakers – beleidssamenvattingen van die rapporten.”

Hoe voorkomt het IPCC dat de inhoud van die samenvattingen meewaait met de politieke wind van dat moment? Bessembinder: “Beleidsmakers kunnen voorstellen de tekst aan te passen, maar als de inhoud dan niet meer klopt dan hebben de wetenschappers een vetorecht.”

We weten dat de klimaatgeletterdheid van mensen die niet dagelijks met klimaatdata werken, vaak beperkt is.

Urgentiebesef

De mensen die tijdens de klimaattop aan de knoppen zitten, zouden dus over voldoende klimaatkennis moeten kunnen beschikken, denkt de lector. “Maar of ze voldoende urgentiebesef hebben … Politici kunnen een heel andere focus hebben. Er is immers ook een energiecrisis, inflatie – allerlei problemen die heel direct gevoeld worden. Misschien kiezen de leiders ervoor om daar wat aan te doen, en niet direct aan de opwarming van de aarde. Dat is voor de langere termijn natuurlijk niet gunstig: als je niks doet aan de klimaatverandering dan levert dat op de langere termijn veel meer kosten en schade op. Maar het is maar net wat voor die politici op dit moment belangrijk is, ook voor hun eigen positie. Door de energiecrisis zou je momentum kunnen hebben om wat te doen aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Dat gebeurt ook, maar tegelijkertijd openen er kolencentrales om maar aan die energievraag te voldoen.”

Effectieve communicatie

Dit onderwerp houdt rechtstreeks verband met een van de twee onderzoekslijnen van Bessembinders lectoraat: effectief communiceren over klimaatverandering door professionals naar beleidsmakers en het bredere publiek. Hoe brengen we het urgentiebesef van het klimaatprobleem naar Egypte? Bessembinder: “Bijvoorbeeld door in te steken op de financiële gevolgen. Op de agenda staat ‘loss and damage’: het opzetten van een fonds om vooral ontwikkelingslanden te compenseren voor de schade die zij lijden door klimaatverandering, en om hen te helpen adaptatiemaatregelen te nemen. Het urgentiebesef bij de deelnemers uit westerse landen kan groeien door hun eigenbelang te benoemen: ‘Als we nu niks aan die uitstoot doen dan wordt die schade alleen maar groter en kan dat ook de aanvoer van grondstoffen en goederen naar de westerse landen beïnvloeden.’ Ook kan het helpen om erop te wijzen dat goede afspraken over “loss and damage” bijdragen aan de Sustainable Development Goals.”

Juiste informatie

Janette Bessembinder leest in de media regelmatig informatie die niet (precies) klopt. “Bijvoorbeeld: ‘de extremen nemen toe’. Maar dat is niet helemaal waar: de koude neemt bijvoorbeeld in Nederland af. De stormen nemen hier ook niet toe. Ik wil graag dat mensen een hogere basiskennis hebben, dat ze informatie makkelijker kunnen vinden en weten bij wie ze moeten zijn voor meer informatie. Want als je effectieve maatregelen wil nemen, dan moet je die niet op verkeerde informatie baseren. Neem de toegenomen wateroverlast: die is niet louter aan de opwarming van de aarde toe te rekenen. Wateroverlast in een stad kan ook toenemen door meer verharding. Daarom doet het lectoraat van Jeroen Kluck onderzoek naar waterdoorlatende bestrating.” Ze wil maar zeggen: klimaatgeletterdheid heeft diverse kanten, en daarom is samenwerking met andere lectoraten belangrijk. “Effectieve communicatie gaat ook over psychologie. Gedragswetenschapper Reint Jan Renes, lector Psychologie voor een Duurzame Stad, legde uit dat er meer nodig is dan vertellen dat het klimaat verandert; je moet ook zorgen voor een context waarin mensen makkelijk actie kunnen ondernemen. Dan spelen financiële en technische factoren, maar ook de omgeving. Als iedereen fietst, vind je het zelf ook normaal om te fietsen, om maar wat te noemen.”