Kenniscentrum faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie
Vacuümvormer
Modelleren met onderdruk!
Vacuümvormen, ook wel thermovormen genoemd, is een proces om in vlakke materialen driedimensionale vormen te maken. Het materiaal moet een luchtdichte thermoplastische kunststof zijn. Bijvoorbeeld polystyreen, PET-folie of PVC.
Het materiaal wordt door middel van een infraroodelement verwarmd waardoor het plastisch wordt. Vervolgens wordt de mal in het materiaal gedrukt en de lucht tussen de mal en het materiaal weggenomen. Er ontstaat een onderdruk, een vacuüm, en door de atmosferische druk wordt het plastische materiaal over de mal ‘getrokken’. Na het afkoelen zal het kunststof zijn vorm behouden en is het negatief van de mal in het materiaal gevormd. Bijna alle kunststoffen die door verwarming plastisch worden (thermoplasten) kunnen in het vacuümvormproces worden toegepast.
De vacuümvormmachine kan ook worden gebruikt om vormen aan te brengen in synthetische stoffen. Omdat synthetische stoffen zelden luchtdicht zijn wordt de stof tussen de mal en een kunststof plaat aangebracht om hierin vormen aan te brengen.Het aanbrengen van een reliëf in een synthetische stof is experimenteel. Het vooraf niet bekend wat het resultaat zal zijn. Met name gaasachtige stoffen geven een goed resultaat.
Om een vorm aan te brengen in een kunststofplaat of -stof heb je een mal nodig. Deze mal kun je zelf maken of je gebruikt voorwerpen die geschikt zijn om te gebruiken als mal. Aan de mal worden een aantal eisen gesteld:
- De mal moet van een materiaal zijn gemaakt die zijn vorm blijft houden bij verwarming (max. 200°C). Piepschuim is bijvoorbeeld ongeschikt.
- De mal moet een bepaalde stijfheid bezitten. Een kartonnen doosje zal in elkaar worden gedrukt door de atmosferische druk, een Legosteentje daarentegen behoud zijn vorm.
- Om te voorkomen dat de mal wordt ‘opgesloten’ door de kunststofplaat moet de mal een ‘lossende’ vorm hebben. Denk hierbij aan de vorm die een muffin of een chocolade reep heeft. De zijkanten van de mal mogen tot 5mm hoog recht blijven, daarboven moeten de verticale vlakken een hellingshoek hebben van 80° of kleiner.
- Geschikte materialen om zelf je mal mee te maken zijn gips, MDF of klei. Met de lasersnijder kun je eenvoudig figuren uitsnijden die als mal kunnen dienen.
Wil je vavuümvormen? Kom dan naar het Makers Lab. Je krijgt van één van de medewerkers instructie hoe je de vacuümvormmachine moet bedienen. Dit duurt ongeveer twintig minuten.
- Je kunt zelf je materialen meebrengen of gebruik maken van de beperkte voorraad in het lab.
- Voor verkooppunten van kunststof zie de Materialen pagina.
- Maximale afmeting van de mal bij gebruik van het kleine raam 20 x 22 x 10 cm
- Maximale afmeting van de mal bij gebruik van het grote raam 22 x 42 x 10 cm