Unlike Us

Of we ons nu wel of niet in het midden van de internet bubble 2.0 bevinden, we kunnen het er allemaal over eens zijn dat sociale media het internet en mobiel gebruik domineren. De opkomst van web-based peer-to-peer diensten, gedreven door een explosie van informele dialogen, continue upload en user-generated content hebben de opkomst van participatieve cultuur enorm versterkt. Tegelijkertijd zijn ook monopoliemacht, commercialisering en vermarkting aan het stijgen, met slechts een handvol sociale media platforms die het sociale web domineren. Deze twee tegengestelde processen - zowel het faciliteren van vrije uitwisseling als de commerciële exploitatie van sociale relaties - lijken in het hart van het hedendaagse kapitalisme te liggen.

Aan de ene kant maken en vergroten nieuwe media de sociale ruimtes waar we met elkaar omgaan, spelen en zelfs onszelf controleren. Anderzijds zijn zij letterlijk eigendom van drie of vier bedrijven die fenomenale bevoegdheid bezitten om deze interactie vorm te geven. Er vanuit gaand dat de heersende ideologie internet belooft als een open en gedecentraliseerd systeem, waarom vinden we onszelf dan toch telkens weer opgesloten in gesloten corporate omgevingen? Waarom zijn individuele gebruikers zo gemakkelijk gecharmeerd door deze 'ommuurde tuinen'? Begrijpen we de lange termijn kosten die de samenleving zal betalen voor het gebruiksgemak en de eenvoudige interfaces van hun geliefde 'gratis' diensten?

De versnelde groei en de reikwijdte van de sociale ruimte van bijvoorbeeld Facebook is ongehoord. Facebook beweert 700 miljoen gebruikers te hebben, staat in de top twee of drie van eerste bestemming sites op het wereldwijde web en wordt geschat op een waarde van 50 miljard dollar. De gebruikers laten vrijwillig fragmenten van hun sociale leven en relaties achter op een site die investeert in een versneld spel van het delen en uitwisselen van informatie. Wij maken vrienden, beoordelen, bevelen aan, maken netwerken, uploaden foto's, video's en werken onze status bij. Een groot aantal (mobiele) applicaties orkestreert dit aanbod van particuliere momenten in een virtueel publiek. De online wereld treedt naadloos binnen in het dagelijks leven van de gebruikers.

Maar ondanks de enorme userbase blijven de fenomenen van online sociale netwerken kwetsbaar. Denk maar aan het lot van de meerderheid van de social networking sites. Wie heeft ooit gehoord van Friendster? De dood van Myspace doemde al sinds geruime tijd aan de horizon. Het verdwijnen van Twitter en Facebook - en Google, wat dat betreft - is slechts een meesterwerk van software verwijderd. De protocological toekomst is niet statisch, maar geeft ons ruimte om een verscheidenheid aan techno-politieke interventies uit te diepen. Unlike Us is ontwikkeld in de geest van RSS-uitvinder en überblogger Dave Winer, wiens recente Blork project in 2011 is gepresenteerd als een alternatief voor 'corporate blogging silo's'. Maar in plaats van het herhalen van de ondernemende-start-up-transformerend-in-corporate kolos formule, is het niet eens tijd om het internet opnieuw uit te vinden als een echt onafhankelijke openbare infrastructuur die zich effectief kan verdedigen tegen corporate overheersing en controle door de staat?

Samenwerking

Concept: Geert Lovink (Lectoraat Networkculturesm HvA, Amsterdam) en Korinna Patelis (Cyprus University of Technology, Limassol)

Met dank aan: Marc Stumpel, Sabine Niederer, Vito Campanelli, Ned Rossiter, Michael Dieter, Oliver Leistert, Taina Bucher, Gabriella Coleman, Ulises Mejias, Anne Helmond, Lonneke van der Velden, Morgan Currie en Eric Kluitenberg voor hun inbreng.