Jongeren meer grip op toekomst na lessen zeespiegelstijging

De nieuwe lesmethode, genaamd ‘Kijk in de Zeespiegel’ is ontwikkeld door HvA-onderzoekers vanuit uiteenlopende disciplines (lectoraten Visual Methodologies, Klimaatgeletterdheid, Psychologie voor een Duurzame Stad, Klimaatbestendige stad, de lerarenopleiding Aardrijkskunde) in samenwerking met KNMI. Derdeklassers van het 4^e Gymnasium in Amsterdam hebben het afgelopen schooljaar tijdens aardrijkskunde de nieuwe lesmethode gevolgd, die een beroep doet op hun verbeeldingskracht, en waarin zij ook de dialoog aangaan met medeleerlingen en hun opvoeders.

‘Technologie zal ons redden’

Aanleiding voor de nieuwe lesmethode is dat in Nederland nog veelal sprake is van ‘psychological distance’ als het om de gevolgen gaat van zeespiegelstijging. Burgers denken dat hun eigen omgeving uiteindelijk wel buiten schot zal blijven, zegt Adwin Bosschaart, een van de betrokken onderzoekers (lerarenopleiding Aardrijkskunde).

"Het vertrouwen in ingenieurs en technologie is oneindig; burgers denken sinds de Deltawerken – en nu nog steeds- dat Nederland onoverwinnelijk is. Dat toont onderzoek keer op keer (De 'mythe van de droge voeten'). Bestuurders weten intussen al lang dat Nederland niet onoverwinnelijk is.”

Juist in een tijd dat de berichtgeving over een stijgende zeespiegel toeneemt, stijgt bewustwording in Nederland nauwelijks. De nieuwe lesmethode is een poging om die bewustwording te vergroten onder jongeren, en het gesprek hierover te openen, ook tussen generaties.

Voorstellingsvermogen

In de nieuwe aanpak krijgen de scholieren allereerst meer inzicht in hun eigen leefomgeving en de gevolgen van zeespiegelstijging. Vervolgens leren ze de vier aanpassingsscenario’s van Deltares kennen en toepassen. Deze scenario’s variëren van meebewegen met het stijgende water, tot het bouwen van enorm hoge dijken en het voortdurend oppompen van water.

Verweven in het lespakket zitten een aantal werkvormen, waarin het voorstellingsvermogen van leerlingen wordt aangesproken. Scholieren worden uitgedaagd om te verbeelden hoe hun eigen omgeving eruit komt te zien als de zeespiegel stijgt. Ook bedenken zij een communicatiemiddel, variërend van fictieve verkeersborden tot reclamespotjes uit de toekomst, waarmee zij vervolgens in gesprek gaan met hun opvoeders.

Er valt wat te kiezen

De onderzoekers hebben voorafgaand aan de lessen een nulmeting gehouden, en aan het eind een nameting, waarbij de leerlingen aangaven hoe zij over bepaalde stellingen denken. Daarnaast zijn achteraf interviews gehouden met de leerlingen en hun ouders. Uit de gesprekken blijkt dat ouders zich wel zorgen maken over klimaatverandering en zeespiegelstijging, maar dat zij die normaal gesproken niet echt bespreken met hun kind, dat zij willen beschermen.

Daarnaast blijkt dat scholieren zich na de verdiepende lessen niet meer zorgen zijn gaan maken over de gevolgen van zeespiegelstijging. De ‘psychological distance’ is wel afgenomen, maar de jongeren hebben intussen ook goed zicht gekregen op de aanpassingen, waarover wordt nagedacht. Boschaart: “Er wordt vaak van uitgegaan dat aandacht voor zeespiegelstijging leidt tot paniek en angst; wat ik ook wel ecorexia noem. Dit hoeft dus niet, als je zorgt dat lesmateriaal een mix is tussen probleembesef en oplossingen in de toekomst. Er valt wat te kiezen, en de volgende generatie is aan zet om hier keuzes in te maken. De leerlingen hebben dat door."

Het wetenschapscommunicatieproject 'Kijk in de zeespiegel' heeft subsidie ontvangen van de Nederlandse Wetenschapsagenda (NWA), onderzoeksprogramma van NWO.