Genderneutrale voornaamwoorden moeilijk? Deze app helpt je

Beate kwam op het idee om deze app te ontwikkelen als afstudeerproject vanuit haar persoonlijke ervaring. “Twee vrienden van mij begonnen in 2020 met genderneutrale voornaamwoorden. Zij zijn non-binair (identificeren zich niet als uitsluitend man of vrouw) en uit betrokkenheid wilde ik ook deze voornaamwoorden gebruiken. Maar ondanks mijn goede intenties, lukte het me maar niet om deze goed toe te passen. Dat vond ik frustrerend. Ik schaamde me, was ook boos op mezelf. Waarom had ik hier zo’n moeite mee?”

Voorkeur verschilt per persoon

Dat ze er niet uitkwam, lag ook aan de frequentie waarmee ze oefende, denkt Beate. “Je gebruikt deze voornaamwoorden alleen als je het over iemand anders hebt, in de derde persoon dus. Kennelijk sprak ik niet vaak genoeg over deze specifieke vrienden of personen.” Als je het incidenteel probeert, rolt de juiste vorm niet vanzelf je mond uit.

Daarnaast speelt mee dat er verschillende genderneutrale voornaamwoorden zijn, en dat per persoon verschilt waar die de voorkeur aan geeft: naast ‘die/diens’ en ‘hen/hun’ zijn ook combinaties mogelijk als ‘die/hun’. En uit de VS zijn meer recent ook andere vormen overgewaaid, zoals xey/xim.

Enthousiaste reacties

Om haar idee te toetsen hield Beate meerdere interviews met een focusgroep, waaraan ook mensen deelnamen die zich noch (uitsluitend) man, noch (uitsluitend) vrouw voelen. “Alleen al op het idee dat er íets zou komen hiervoor, werd superenthousiast gereageerd. ‘Dit had mijn leven zoveel makkelijker gemaakt’, zeiden verschillende mensen.”

Gaat mis bij spreektaal

Uit de gesprekken bleek ook dat spreektaal het lastigst is. “Het gaat niet zo snel fout bij een geschreven appje, maar vooral wanneer je praat, en dan denk je: shit, zouden ze het gemerkt hebben?” Beate besloot daarom dat de oplossing een spraakapp moest worden. Zij raadpleegde CMD-docent Yuri Westplat, die gespecialiseerd is in spraaktechnologie; en kreeg via hem tips om haar idee te testen.

Midgetgolf

Zo creëerde Beate een interface voor de nieuwe spraakapp, genaamd ‘Talking Pronouns’. In deze app kun je een naam invoeren van iemand voor wie je oefent – bijvoorbeeld ‘Robin’ - en de genderneutrale voornaamwoorden die deze persoon gebruikt. Vervolgens vertel je over alledaagse dingen die deze persoon beleeft.

De app biedt een aantal categorieën - eigenlijk locaties- om over te praten: bijvoorbeeld de supermarkt, midgetgolf of zwembad. Stel je kiest het zwembad, dan vraagt de app je een verhaal te vertellen over Robin daar. De inhoud doet er niet toe; het gaat gewoon om het oefenen. Hierna geeft de app je vriendelijk feedback over hoeveel voornaamwoorden je gebruikt had, en hoeveel je er goed had. Je verhaal kun je achteraf lezen.

Beate testte haar oplossing onder leeftijdsgenoten, ouders en een persoon van 78. “Wat me verbaasde: mensen hebben superuitgebreide verhalen verteld. Ik had niet durven dromen dat er zo goed op werd gereageerd.”

Contact met Transgender Netwerk Nederland

Omdat Beate zelf niet non-binair is, en niet namens een groep wilde praten waar zij zelf geen deel van uitmaakt, heeft zij haar idee vooraf voorgelegd aan Transgender Netwerk Nederland (TNN), om na te gaan of zij dit wel zagen zitten.

De organisatie voor transemancipatie liet weten dat het sterk is dat de app bedoeld is voor mensen uit de omgeving, en dat het belangrijk is dat hierover wordt nagedacht, juist omdat het ingewikkeld is.

Beoordeeld met een 9

Onlangs kreeg Beate de beoordeling van haar afstudeerproject. Afstudeerbegeleider Mirjam Vosmeer was lovend, en dat gold ook voor de andere beoordelaars, die Beate’s prototype goed doordacht en van hoge kwaliteit noemden, tot de geluidjes aan toe. “Dat was overwhelming: voor mij was het emotioneel best een zwaar traject. Omdat ik zo’n persoonlijk onderwerp had gekozen, legde ik mezelf veel druk op: iedereen moet het goed vinden. Mirjam is echt een topbegeleider geweest, zij had zoveel meer vertrouwen dan ik in mezelf had.”

Oproep: deze app verder brengen

Beate wil haar prototype van Talking Pronouns graag verder brengen. Alleen kan zij het zelf niet uitbouwen tot een officiële app, omdat dit een andere vaardigheid is, voor een developer en/of iemand die ervaring heeft met AI. “Ik zou het heel tof vinden als het op de markt gebracht kan worden. Het is geen verdienmodel, ik wil gewoon dat het er komt. Dus als iemand dit zou willen, meld je!”

Neem contact op met Beate via beatevangarderen[a]gmail.com.