VR-ervaring 'Amelia's Dream' stelt seksisme aan de kaak

De VR-ervaring Amelia’s Dream gaat over een actueel thema, namelijk het seksisme en de drempels waar vrouwen zoal mee te maken krijgen, zodra zij hun droom willen waarmaken. Onderzoeker Mirjam Vosmeer bedacht het verhaal voor Amelia's Dream en toont de VR-ervaring deze week aan gebruikers op de HvA, voor haar grotere RAAK MKB-onderzoeksproject VR for Diversity.

In dit achterliggende onderzoek kijkt Vosmeer samen met VR- en communicatieprofessor Tilo Hartmann, onderzoekers Miguel Barreda Angeles (beiden VU), Christian Roth (HKU) en Sky Leslie (HvA) hoe gebruikers reageren op VR. Onthouden mensen bijvoorbeeld een boodschap beter als zij zelf actief worden betrokken bij het verhaal? De kijkers van Amelia's Dream vullen achteraf een survey in; deze data kunnen Vosmeer en haar collega's gebruiken voor hun onderzoek.

Online seksisme

Vosmeer kwam op het verhaal van Amelia’s Dream vanuit de actualiteit die haar raakte: “Ik was geshockeerd door een wetenschappelijk onderzoek, dat aandacht kreeg in de Groene Amsterdammer, dat liet zien hoe vaak vrouwelijke politici worden geconfronteerd met online haat en ellende. Als VR-wetenschapper of onderzoeker kun je hier helaas niet direct veel aan doen, maar ik besloot dat ik het in ieder geval als onderwerp kon gebruiken voor een VR-ervaring die wij gingen ontwikkelen voor ons eigen onderzoek.”

Piloot worden

De naam van de VR-ervaring verwijst dan ook naar Amelia Earhart, luchtvaartpionier en feministisch icoon, die als eerste vrouwelijke piloot de Atlantische oceaan overstak. In Amelia’s Dream maakt de kijker kennis met een jonge vrouw, die dezelfde naam draagt. Stralend vertelt ze dat het haar droom is om piloot te worden. Vervolgens staat zij voor de spiegel en past ze een pilotenhelm. Ze merkt dat deze veel te groot is.

“Dit is het eerste punt dat ik aan de kaak wil stellen, namelijk dat van de ‘Reference man’”, zegt Vosmeer. Van medicijnen tot telefoons: de standaardpersoon die als uitgangspunt wordt genomen is een gemiddelde man. Dat levert moeilijkheden op voor iedereen die afwijkt van deze standaardpersoon. Voorbeeld is dat de eerste ruimtewandeling met twee vrouwelijke astronauten in 2019 niet doorging, omdat er geen ruimtepakken op maat waren.

Telefoon vol haatberichten

In Amelia’s Dream besluit de hoofdpersoon dat ze dan geen piloot wordt, maar de politiek in gaat, zodat ze zelf voor meer gelijkheid kan zorgen. De innovatieve techniek die gebruikt is om deze ervaring te maken, heet volumetric capture en stelt de producent in staat om ermee te spelen hoe groot de hoofdpersoon in 3D wordt. Je ziet Amelia dan ook plotseling als groot gezicht achter een raam. Daarnaast verschijnt een telefoon met haatberichten die voorbijkomen. “Dit is het tweede punt dat ik aan de orde wil stellen”, aldus Vosmeer. “De stereotypen en online haat waar vrouwen mee te maken krijgen, die hun hoofd boven het maaiveld uitsteken.”

Dansen

Dan komt het derde en laatste stuk van de VR-ervaring. Hoofdpersoon Amelia staat als ballerina in een doosje en danst voor de kijker. Ze merkt op dat ze waarschijnlijk commentaar krijgt op haar lichaam. Tot slot richt Amelia zich tot de kijker: “Dit is mijn droom, dus ik bepaal wat er gebeurt. Ik wil piloot én politicus én danser worden - en ik vertrouw erop dat jij aan mijn kant staat.”

Theorie wordt getest

De VR-ervaring duurt in totaal 7 minuten. Een van de theorieën die de onderzoekers willen testen gaat over parasocial interaction. Dit komt neer op de ‘band’ die mensen met een personage voelen; de relatie tussen kijker en protagonist. Bij VR-gebruikers is deze relatie anders dan bij tv-kijkers. VR- en communicatieprofessor Tilo Hartmann heeft veel onderzoek gedaan naar dit fenomeen. “Vanuit mediapsychologie en theoretisch oogpunt is dit een heel fascinerend gebied, we willen daar graag meer over te weten komen”, zegt Vosmeer.

Inzichten voor creatieve sector

Het wetenschappelijk artikel over het onderzoek naar de effecten van Amelia’s Dream is gepland voor eind 2022. De onderzoekers hopen dat de resultaten bruikbare inzichten opleveren waar de creatieve industrie gebruik van kan maken. Ook voor de culturele sector kunnen de inzichten van pas komen, zoals musea, die willen weten hoe zij het beste via VR bezoekers kunnen aanspreken.

Meer informatie

De VR-ervaring Amelia’s Dream is geproduceerd door het Amsterdamse bedrijf WeMakeVR.

Neem voor meer informatie over dit onderzoek contact op met Mirjam Vosmeer, VR-onderzoeker bij het lectoraat Civic Interaction Design, via m.s.vosmeer@hva.nl.