Rehabilitation After Critical Illness and Hospital Discharge (REACH)

Een verblijf op de intensive care heeft grote gevolgen voor de patiënt: van de patiënten die langer dan twee dagen op een ic zijn behandeld, ondervindt een meerderheid een jaar later nog lichamelijke klachten. Maar ook psychologische klachten, zoals vergeetachtigheid, depressie en post-traumatische stressstoornis. Deze klachten leiden tot grote beperkingen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals lopen, en terugkeer naar werk.

IC-patiënten vormen de meest kwetsbare en complexe groep binnen de gezondheidszorg. Het post-intensive care syndroom heeft grote gevolgen voor de patiënt; lichamelijke, cognitieve en psychische klachten kunnen tot jaren na ziekenhuisontslag aanhouden. Deze klachten komen boven op de gevolgen van de ziekte waarvoor de patiënt op de IC werd opgenomen.

Positieve Gezondheid

In 2012 introduceerde arts/onderzoeker Machteld Huber een nieuwe definitie van gezondheid. ‘Gezondheid als het vermogen van mensen om zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’. Hierdoor ontstond Positieve Gezondheid; een nieuw concept dat vijf aspecten van gezondheid onderscheidt:

• lichamelijke gezondheid;
• mentale gezondheid;
• zingeving;
• kwaliteit van leven;
• sociaal maatschappelijke participatie.

Positieve Gezondheid helpt professionals om persoonsgerichte zorg te geven die aansluit om de behoeftes van de patiënt. Positieve Gezondheid leent zich bij uitstek voor patiënten met een langdurige en complexe zorgvraag, zoals patiënten met PICS.

Rol fysiotherapeut

De meeste patiënten met PICS ontvangen na ontslag uit het ziekenhuis fysiotherapie van een eerstelijns fysiotherapeut. De fysiotherapeuten ontvangen niet alle noodzakelijke informatie van het ziekenhuis over het ziekteverloop van de patiënt en zijn onvoldoende bekend met de gevolgen van PICS. Feitelijk heeft het zorgveld te maken met een nieuw ziektebeeld, waarvoor nog geen revalidatiebehandeling bestaat. De diversiteit aan klachten en beperkingen worden niet op een juiste manier geïnterpreteerd en/of in een logische volgorde benoemd in een behandelplan.Bij PICS komen de dimensies van het concept van Huber naar voren en moet de zorgverlener – primair de fysiotherapeut -in overleg met de patiënt de terreinen identificeren waarop ondersteuning noodzakelijk is.

Doel

Voor een Community of Practice van professionals, studenten en patiënten een transmuraal fysiotherapieprogramma ontwikkelen en implementeren om PICS-patiënten na hun ziekenhuisontslag optimaal te ondersteunen.

Methode

In dit onderzoeksproject ontwikkelt en test een Community of Practice (CoP) bestaande uit 26 onderzoekers, professionals en voormalig IC-patiënten een transmuraal fysiotherapieprogramma voor patiënten met PICS volgens het concept Positieve Gezondheid. Dit onderzoeksproject bouwt voort op bestaande kennis uit eerder onderzoek van het HvA-lectoraat Ergotherapie en de afdeling Revalidatiegeneeskunde van Amsterdam UMC, locatie AMC, literatuuronderzoek en consultatie van professionals en voormalig IC-patiënten.

Vervolgprojecten worden gericht op de ontwikkeling van een Randomised Clinical Trial (RCT) en het verder ontwikkelen en implementeren van een interdisciplinair revalidatieprogramma waarin fysiotherapie, ergotherapie, diëtetiek en psychologie samenwerken bij de behandeling van patiënten met PICS. In dit project wordt dus nog geen effectstudie gedaan, maar een eerste toetsing van de ontwikkelde interventie.

Verwachte resultaten

Een toolkit met:

• een formulier voor de fysiotherapeutische overdracht van het ziekenhuis naar de eerstelijns met noodzakelijke informatie over de ziektegeschiedenis en de gevolgen daarvan voor de patiënt;
• een programma voor eerstelijns fysiotherapeuten met een handleiding voor het gebruik en interpretatie van meetinstrumenten, het klinisch redeneren en de daaraan gekoppelde behandeling;
• een beschrijving van screeningsinstrumenten waarmee de eerstelijns fysiotherapeut de zorgbehoefte op het gebied van lichamelijk functioneren, mentaal en welzijn van de patiënt op de verschillende momenten van het zorgproces kan inventariseren;
• een animatiefilm, informatiemateriaal en adviezen om zorgprofessionals te ondersteunen bij de behandeling van patiënten met PICS (al ontwikkeld, zie hierboven).

Wat draagt het onderzoek bij aan de praktijk en het onderwijs?

De kennis over de revalidatiebehandeling van patiënten met PICS wordt verspreid binnen de eerstelijns fysiotherapie en het onderwijs van de faculteit Gezondheid en de faculteit Bewegen, Sport en Voeding aan de HvA.