Herstel oncologiepatiënt ondersteund door samenwerking én AI

‘Ruim 37.000 patiënten krijgen in Nederland op jaarbasis te maken met kanker in de maag, lever, darmen of longen’, start docent-onderzoeker Charlotte van Westerhuis. ‘Een groot deel van hen heeft een operatie nodig. Na 3 maanden zit 75% van de geopereerden nog niet op hun oude activiteitenniveau. Na een half jaar is slechts 50% van de patiënten hersteld. Uit onderzoek weten we dat het afstemmen van voedings- en beweegadvies in de begeleiding bij het herstel na een dergelijke operatie kan helpen. Gelukkig is hier steeds meer aandacht voor.’

Voorspellende modellen

‘Binnen het OPRAH-herstelprogramma – ontwikkeld door fysiotherapeuten, diëtisten en chirurgen van het Amsterdam UMC – worden patiënten na ontslag uit het ziekenhuis begeleid door een fysiotherapeut én een diëtist’, vervolgt bijzonder lector en universitair hoofddocent Marike van der Schaaf. ‘Patiënten worden uitgerust met een beweegsensor en een app, waardoor ze meer inzicht hebben in en invloed kunnen uitoefenen op hun herstelproces.

De professionals kunnen elkaars adviezen inzien en de voortgang van een patiënt monitoren. In de praktijk zagen we echter dat de samenwerking nog niet optimaal verloopt. Daarnaast deden we weinig met de enorme berg patiëntgegevens die we verzamelden, al bestond de wens om deze om te zetten naar voorspellende modellen om nazorg te personaliseren.’

Onderzoeksproject ‘Samen beter met AI’ haakte de afgelopen jaren in op beide dilemma’s. ‘We startten met een verkennende analyse van de grote hoeveelheid patiëntgegevens’, vertelt docent-onderzoeker El Morabet: ‘Sommige patiënten herstellen sneller dan andere. Maar waarom? Wat zijn de verschillen? Na het ontleden van ruim 80 variabelen ontdekten we dat een set van 3 grootheden bij elkaar een goed beeld geeft over het verwachte herstel op het moment van ontslag uit het ziekenhuis. Zo konden we een model bouwen aan de hand waarvan herstelzorg geoptimaliseerd en gepersonaliseerd kan worden. Ook ontwierpen we een data-opslagsysteem, waarin alle gegevens veilig opgeborgen worden.’

Ondersteund in herstel

Om professionals verder te ondersteunen, werd onder meer onderzoek gedaan naar ontbrekende sensordata. El Morabet: ‘Wat betekent het wanneer er patiëntdata mist? Is een patiënt ziek? Is zijn/haar sensor kapot? Of ligt de sensor gewoon ergens op een nachtkastje? We ontdekten dat er al mogelijkheden bestaan om deze verschillen weer te geven.’ Van der Schaaf: ‘Technisch kunnen we dus al heel veel, maar hoe laten we professionals nu goed gebruik maken van deze nieuwe techniek en beschikbare data?’

Daartoe werd het OPRAH-herstelprogramma uitgebreid geëvalueerd. Van Westerhuis: ‘Patiënten vertelden dat zij zich enorm ondersteund voelden in hun herstel: het gaf hen inzicht in hun beweeg- en voedingspatroon. Sommigen vonden de 3 standaard maanden begeleiding te lang, anderen te kort. Maar alle patiënten vonden het fijn dat ze nauwlettend in de gaten gehouden werden en korte lijnen hadden met zorgverleners en ziekenhuis. Ook professionals waren positief. Ze vonden het fijn om elkaars data in te zien en hun behandeling hierop af te stemmen.’

Professionals van de toekomst

Daarom gingen de onderzoekers vervolgens in gesprek met diëtisten en fysiotherapeuten in de eerste lijn. Van Westerhuis: ‘Wat is voor jou belangrijk in goede begeleiding? Waar liggen de raakvlakken tussen de vakgebieden en hoe voorkom je overlap in de begeleiding? Om professionals daadwerkelijk meer samen te laten werken, is meer tijd en onderzoek nodig. We kunnen echter al wel een start maken bij de professionals van de toekomst, in het onderwijs. Daarom gingen we in gesprek bij de opleidingen Fysiotherapie en Voeding en Diëtetiek. Zij bevinden zich nu op verschillende locaties in Amsterdam. Dat maakt samenwerken praktisch gezien direct lastig. In de toekomst komen beide opleidingen samen op één locatie. Daarnaast onderzoeken we hoe we vaker informatie kunnen uitwisselen, bijvoorbeeld door de inzet van gastdocenten, het aangaan van samenwerkingsprojecten of door gezamenlijk onderzoek in living labs.’

Van symposium tot vervolgonderzoek

Om de huidige zorgprofessionals zoveel mogelijk kennis mee te geven, delen de onderzoekers hun kennis via social media en op de website van Voeding & Beweging.NU (VBNU). Van Westerhuis: ‘Daarnaast presenteren we de uitkomsten van ons onderzoek en veel wetenswaardigheden rondom zorgtechnologie tijdens een symposium op 6 februari.’

En dan? Van der Schaaf: ‘Charlotte (Van Westerhuis, red.) vervolgt haar promotieonderzoek naar de samenwerking van fysiotherapeuten en diëtisten in de eerste lijn. Verder gaan we het OPRAH-herstelprogramma aanpassen naar de uitkomsten van dit onderzoek én hebben we een subsidie aangevraagd voor vervolgonderzoek: ‘Recover’.

In het vervolgonderzoek willen we het begeleidingstraject van patiënten na een oncologische operatie personaliseren, samenwerken met professionals zoals leefstijlcoaches, de ondersteuning vanuit AI door-ontwikkelen én onze begeleiding uitbreiden naar de fase voorafgaand aan een operatie. Ons uiteindelijke doel? Professionals zo goed mogelijk ondersteunen en de patiënt zicht bieden op een zo goed mogelijk herstel.’