Naar een duurzamere sportwereld met Reimagine Sports

‘De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor ecologische duurzaamheid vanuit de sportwereld’, start Guus Heijnen. ‘We worden ons bewuster van de impact die de sportwereld heeft op het milieu, en vice versa. Veel atleten, teams en clubs – en in sommige gevallen ook federaties, bedrijven en instellingen binnen de academische wereld – spannen zich in voor meer duurzaamheid binnen de sportwereld.’

Wereld in brand

Heijnen is filosoof en docentonderzoeker bij de HvA. Hij geeft les in sportmanagement en ethiek aan de faculteit Business en Economie. Daarnaast maakt hij deel uit van de onderzoeksgroep Sport Studies en Sportkunde en verzorgt hij onderwijs binnen de gelijknamige opleidingen. Sinds afgelopen jaar is hij betrokken bij het onderzoek Reimagine Sports. ‘Sportmanagers worden geconfronteerd met een snel veranderende omgeving’, vervolgt hij. ‘De wereld staat letterlijk in brand. En wat doe je als je wereld in brand staat? Behouden wat je hebt – dus verduurzamen – óf innoveren.’

Om het grotere probleem in kaart te brengen startten Heijnen en zijn collega Sam Geijer met een schets van de ecologische situatie op aarde. ‘Het grote toneel waarop sport mogelijk is én waarvan ze afhankelijk is. De Zweedse aardwetenschapper Johan Rockström introduceerde in 2009 de planetaire grenzen waarbinnen de mensheid moet blijven opereren, wil zij duurzaam gebruik kunnen maken van alle hulpbronnen op aarde. Een aantal van die grenzen, zoals klimaatverandering en de productie van stikstof, overschrijden we al. Daardoor hebben diverse levensvormen het zwaar. We hebben hier met elkaar een verantwoordelijkheid in. Ook de sportwereld. Er zijn al mooie internationale initiatieven, zoals de Green Sport Alliance of Eco Athletes. Maar wat gebeurt er op Nederlandse bodem?’

Biobrandstof uit frituurvet

Dit werd in kaart gebracht in 4 deelstudies. Heijnen: ‘In de eerste vroegen we 11 Nederlandse sportstadions tegen welke uitdagingen zij aanlopen en wat zij doen om te verduurzamen. We ontdekten dat zij druk bezig zijn op gebied van infrastructuur en logistiek. Ze zetten laadpalen neer voor elektrische auto’s en/of plaatsen zoveel mogelijk zonnepanelen op hun daken, zodat ze hun eigen energie kunnen opwekken. Ze vangen regenwater op om hun velden te irrigeren en proberen supporters, vaak door middel van statiegeld, te beïnvloeden op het gebied van afval. De mooiste voorbeelden kwamen van de JCA. Zij zijn bijna zover dat ze CO2-neutraal kunnen draaien door een enorme accu onder hun stadion. Ook maken ze bijvoorbeeld biobrandstof uit frituurvet.’

Vanuit de tweede en derde deelstudie werden er data-analyses gemaakt over hoe sportbonden via hun social media-kanalen communiceren over duurzaamheid. De ‘posts’ die we over dit onderwerp vonden waren op één hand te tellen. Wellicht zijn bonden terughoudend, omdat ze bang zijn uitgemaakt te worden voor ‘greenwashing’ (het zich groener of maatschappelijker verantwoord voordoen dan daadwerkelijk het geval is, red.).

Duurzaam besef

De vierde deelstudie – rondom de invloed van persoonlijke ervaringen op duurzaamheid - voerde Heijnen zelf uit. ‘Om dit thema te onderzoeken nam ik 7 diepte-interviews – deels gepubliceerd in korte video’s - af bij topsporters. Hoe denken zij over het thema duurzaamheid? En hoe verhouden zij zich daartoe? Ik sprak sporters die houden van hun sport én van de natuurlijke omgeving die dat mogelijk maakt. Zij hebben een groot ecologisch besef. Van daaruit ontstond bij hen de wens om die omgeving te beschermen en anderen deelgenoot te maken van hun beleving. Ik denk dat dit een heel belangrijk aspect is van verduurzamen. Wanneer je je verbindt met je natuurlijke omgeving en dat wat er leeft, dan ga je er ook voor zorgen. Er zijn dus - óók in Nederland – initiatieven en individuele sporters die stappen willen zetten richting een duurzame samenleving, waarin sport een mooie rol heeft.’

Mooie basis

Alle onderzoeksinformatie werd gepubliceerd in een aantrekkelijk en vrij toegankelijk magazine. Heijnen: ‘Bij alle onderwerpen en onderzoeken publiceerden onze wetenschappelijke bronnen én inspirerende – vaak Nederlandse - voorbeelden. Daarnaast gaven we vragen mee voor vervolgonderzoek óf ter discussie tijdens colleges. Onze publicatie is een belangrijke bron voor onze studenten en docentonderzoekers. Maar ook buitenlandse collega-onderzoekers keken ernaar uit. Het zet onze onderzoeksgroep op de kaart als kennispartner.’

Voor de dagelijkse praktijk in de wereld van sport zijn de uitkomsten in directe zin misschien een druppel in een groot stuwmeer, realiseert Heijnen zich. ‘Het belangrijkste moment om mensen in de sportwereld te informeren en inspireren, is immers nog altijd tijdens hun studie. Daar hebben we nu een mooie basis voor gelegd.’

De onderzoekers zijn al bezig met een aanvraag voor vervolgonderzoek gericht op het ontwikkelen van duurzame initiatieven in de sportwereld. ‘Telkens kleine stappen om duurzaam van sport te kunnen blijven genieten.’