Werken op basis van wetenschappelijk bewijs in de zorg

‘Werken vanuit Evidence Based Practice (EBP) betekent dat je gebruik maakt van de beste wetenschappelijke kennis om, in ons geval, de beste zorg te verlenen’, vertelt Jos Dobber. Dobber is opgeleid als verpleegkundige, gepromoveerd op motiverende gespreksvoering en inmiddels hogeschoolhoofddocent bij de opleiding Verpleegkunde aan de HvA. Hij houdt het curriculum van de bacheloropleiding Verpleegkunde ‘up-to-date’, geeft scriptiebegeleiding en onderwijst daarnaast in vakken als Klinisch Redeneren, EBP en Motiverende Gespreksvoering. Over deze onderwerpen schreef hij ook 2 boeken.

Kritische beroepsprofessionals

‘De EBP-methodiek is ontwikkeld om studenten op te leiden tot kritische, zelfverzekerde beroepsprofessionals’, vervolgt Dobber. ‘Wanneer je in je werk tegen een probleem aanloopt, ga je op zoek naar bewijsmateriaal uit wetenschappelijk onderzoek. Deze combineer je met jouw expertise, die van je collega’s én de wens van de patiënt.

Stel: je werkt op een ziekenhuisafdeling waar veel patiënten liggen met doorligwonden. Je twijfelt of jullie protocol nog voldoet. Wat doe je dan? Vanuit het EBP-model start je met de vraag wat de beste aanpak is om doorligwonden bij jullie patiënten te voorkomen. Stap 2 is het systematisch raadplegen van wetenschappelijke literatuur. Welke werkwijzen kun je toepassen bij jullie patiënten? Vervolgens toets je met je collega’s wat voor jullie haalbaar is en wat jullie erover denken vanuit jullie expertise. Daarna overleg je met de patiënt wat hij of zij wil. Zo kom je tot een weloverwogen keuze, die je na verloop van tijd toetst en zo nodig bijstelt.’

Gebaande paden

De methodiek klinkt toegankelijk. Dobber: ‘Toch zien we dat EBP weinig wordt toegepast in de beroepspraktijk. Onder onze studenten, maar ook wereldwijd. En dat is een gemiste kans. De zorg staat immers onder grote druk; er is te weinig personeel. Daarom is het belangrijk om zo efficiënt en effectief mogelijk te werken. Dat doe je met doeltreffende interventies. Daarbij hebben patiënten recht op de best mogelijke zorg. Het is dus belangrijk dat je de ontwikkelingen in je vakgebied volgt. Anders baseer je je beslissingen na verloop van tijd op achterhaalde kennis en ideeën. En dit gebeurt geregeld in de zorg, zo blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit . Hoe dit komt? Nieuwelingen worden vaak door ervaren medewerkers ingewerkt. Volgens werkwijzen die al jaren hetzelfde zijn. Ook onze studenten lopen hier in de praktijk tegenaan. Het vraagt zelfvertrouwen en lef om vraagtekens te zetten bij reeds gebaande paden.’

Dobber ziet de HvA als koploper op het gebied van EBP. ‘We hebben veel kennis in huis. Maar het beperkte gebruik van de methodiek heeft mede te maken met de manier waarop wij studenten erin opleiden. Zeer wetenschappelijk gericht en daarmee voor velen onaantrekkelijk. Wil je de methode werkelijk begrijpen en leren gebruiken, dan moet je allereerst ervaren wat het dóet. Voor jou én je patiënt.’

Structurele onderwijsvernieuwing

Tijd dus voor een structurele onderwijsvernieuwing, ondersteund met een Comeniusbeurs. Dobber: ‘Afgelopen jaar ontwikkelden we nieuw lesmateriaal voor het vak EBP. Vanuit een projectgroep, waarin de opleidingen Ergotherapie, Fysiotherapie, Oefentherapie, Interprofessionele Paramedische Zorg en HBO-Verpleegkunde vertegenwoordigd zijn. We starten het vak nu laagdrempelig, vanuit een praktijksituatie die studenten aanspreekt en aanzet tot nadenken. Wat zou je nu willen weten? Wat is de beste aanpak in deze situatie voor jou en je patiënt? Naarmate studenten verder zijn in hun opleiding, zoeken we steeds meer de verdieping.’

Dit studiejaar wordt ook tijdens andere momenten meer nadruk gelegd op EBP. ‘We gaan docent-onderzoekers meer betrekken bij onze colleges. Zodat onderzoek minder abstract blijft voor studenten. Daarnaast hebben we met 8 stage-instellingen afgesproken dat studenten EBP actief, in groepsverband, gaan verkennen tijdens hun stage. Ze worden hierin ondersteund door een docent-onderzoeker en een praktijkbegeleider. Komen studenten tijdens hun stage tot een betere werkwijze dan de reeds gebruikte? Dan mogen zij de nieuwe manier van werken, uiteraard in goed overleg met de instelling, implementeren. Ook in afstudeertrajecten zal EBP een nog duidelijkere plek krijgen. Denk aan informatievoorziening tijdens de ondersteunings-uren in onze afstudeerateliers.’

Praktijk vernieuwen

De nieuwe manier van onderwijs rondom EBP moet halverwege 2024 geïmplementeerd zijn. Waar Dobber op hoopt? ‘Dat studenten zich straks zelfverzekerd genoeg voelen om de werkwijze daadwerkelijk in te zetten na hun studie. Zodat professionals kritisch blijven en de praktijk steeds weer vernieuwen en verbeteren.’