Familie betrekken in het ziekenhuis

Anne legt de noodzaak voor haar onderzoek graag nog eens uit: 'Er is een grote verschuiving van professionele zorg naar informele zorg. Patiënten verblijven steeds korter in het ziekenhuis en van familie wordt een steeds belangrijkere rol verwacht na ziekenhuisontslag. Daarom is het belangrijk deze periode optimaal te benutten en patiënten en hun familie bij de zorg te betrekken, zodat zij goed voorbereid zijn op hun rol na ontslag uit het ziekenhuis.'

Hoe het begon

Anne studeerde Verpleegkunde aan Hogeschool Saxion in Deventer (2007), rondde de universitaire masteropleiding Evidence Based Practice in Health Care af aan de Universiteit van Amsterdam (2009) en promoveerde aan dezelfde universiteit op het onderwerp Evidence Based Wondzorg (2012). Na het afronden van haar proefschrift verruilde ze het Amsterdam UMC (toen nog AMC) voor het Spaarne Gasthuis waar ze onder andere verantwoordelijk was voor de implementatie van Evidence Based Practice in de verpleegkundige zorg. In 2017 keerde Anne weer terug naar het Amsterdam UMC waar ze inmiddels is benoemd tot Principal Investigator en tot Principal Nurse Educator. Deze laatste functie is bedoeld voor senioronderzoekers met uitzonderlijk talent voor onderwijsvernieuwing.

HvA als tweede thuis

'De HvA is voor mij al jaren een tweede thuis. Ik kreeg er in 2014 een aanstelling tot docent-onderzoeker.' In 2015 deden 2 Verpleegkundestudenten onder begeleiding van hoogleraar verplegingswetenschap Hester Vermeulen een afstudeerproject naar de zorgverbetering. 'Het was pionierswerk omdat het niet gebruikelijk was om familie echt verantwoordelijkheid te geven om bepaalde taken uit te voeren op de verpleegafdelingen. Al snel kregen we door dat het de basis legde voor iets groters. Het Amsterdam UMC kende vervolgens een innovatiesubsidie toe waardoor er een pilotproject kon starten.'

Pilot in Amsterdam UMC

Anne nam Hesters plek bij Chirurgie over, nadat deze vertrok naar het Radboudumc in Nijmegen. Anne zette de pilot voort met chirurg Els Nieveen van Dijkum, chirurg in opleiding Marthe Schreuder en de 2 verpleegafdelingen, onder leiding van Chris Bakker en Reggie Smith. 'We voerden het pilotproject uit om te kijken of dát wat er bedacht was door de studenten in samenspraak met artsen en verpleegkundigen ook echt haalbaar was; namelijk het actief betrekken van familie in zorgactiviteiten op een verpleegafdeling. En het bleek haalbaar!'

Anne: 'Zowel patiënten als familieleden evalueerden het programma positief en we zagen ook een lichte trend naar betere patiëntuitkomsten. Verpleegkundigen gaven aan dat de nieuwe werkwijze in het begin van iemand ziekenhuisopname meer tijd kostte, maar dat het gedurende de opname minder werd omdat familie meer taken overnam. Chirurgen hadden het gevoel minder familiegesprekken te voeren aan het einde van de dag. Naasten waren immers bij alle ‘visites’ aanwezig.' In 2018 won Anne met deze pilot de Anna Reynvaan Praktijkprijs, waarna al snel een groter onderzoek volgde.

Mantelzorgproject: 5 x 24 uur met familie in het ziekenhuis

Dit onderzoek was met een groep van 300 patiënten met slokdarm- en alvleesklierkanker en hun families. 'We vroegen familieleden om 5 dagen in het ziekenhuis te verblijven bij hun naaste. Patiënt én mantelzorger werden 24 uur per dag begeleid door verpleegkundigen. Ze werden in alle handelingen meegenomen. Daarnaast waren ze er niet alleen op de momenten dat het ging over ‘ziek en zeer’. Voor hen heel prettig. Het bleek dat - als familie betrokken was - patiënten meer tevreden waren over de geleverde zorg én dat ze minder vaak thuiszorg nodig hadden na het ziekenhuisontslag. Het werd door de families niet als te belastend ervaren. Familie gaf ook aan dat hun 24/7 aanwezigheid ook hielp om niet alleen met ziekte bezig te zijn, maar om ook over andere dingen te praten.

KWF-subsidie voor uitbreiding

Begin 2023 ontving Anne een grote subsidie vanuit het KWF om het mantelzorgproject verder uit te breiden naar andere ziekenhuizen en naar patiëntgroepen met andere vormen van kanker. 'Andere ziekenhuizen hebben het concept ook al omarmd, zoals Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede', vertelt Anne. 'Ik wil met mijn onderzoek aan het lectoraat zo nauw mogelijk aansluiten bij de praktijk. En onze kennis ook teruggeven in het onderwijs. Daarnaast kan ik studenten op een waardevolle manier betrekken bij onderzoek, zodat zij kennis opdoen in de praktijk.’

Lectorale rede: ‘To involve or not to involve’

Anne houdt haar lectorale rede ‘To involve or not to involve’ op 12 september 2023 om 16.00 uur in het Jakoba Mulderhuis van de Hogeschool van Amsterdam. Lees meer over het (online) bijwonen lectorale rede Anne Eskes.