Van verpleegkundige tot hoogleraar

‘De gezondheidszorg leek me wel interessant’, vertelt Frederique Paulus. ‘Daarom koos ik destijds voor een opleiding Verpleegkunde dicht bij huis. In het Diaconessenhuis in Heemstede: een kleinschalig ziekenhuis met 350 bedden, waar iedereen elkaar kende. Ik werd praktisch opgeleid en ontving direct een salaris. Dat gaf een stuk zelfstandigheid.’

Van Heemstede tot Amsterdam

Al snel bleek het vak haar goed te liggen. ‘Ik ben een teamspeler, nieuwsgierig en proactief. Ik hou van het contact met mensen, kan goed met patiënten omgaan en vind het leuk om zaken te regelen. Als verpleegkundige ben je een soort ambassadeur voor de patiënt. Je voert regie over het zorgproces.’

Na haar 4-jarige basisopleiding in het Diaconessenhuis kwamen er functies vrij op de afdeling hartbewaking. ‘Ik leerde makkelijk en had behoefte aan verdieping. Bij de hartbewaking kreeg ik direct veel verantwoordelijkheden. Ik leerde alles over de werking van het hart. De IC lag voor mij in het verlengde hiervan. Ik wilde ook leren beademen. Daarom sloeg ik mijn vleugels uit naar het Amsterdam UMC, waar ik een opleiding volgde tot IC-verpleegkundige. Ik vond het werk geweldig interessant, maar de omgeving was voor mij een cultuurshock. In het Diaconessenhuis waren artsen en verpleegkundigen, maar ook de patiëntenpopulatie, een afspiegeling van mijn directe omgeving. De communicatie in het Amsterdam UMC was veel directer, de patiëntenpopulatie een stuk gevarieerder. Het daarop aanpassen vond ik niet altijd makkelijk. Ik had toen niet verwacht er 35 jaar later nog rond te lopen.’

Effectiviteit en doelmatigheid

Inmiddels is Paulus gepromoveerd. Sinds 2019 is ze bijzonder lector Critical Care bij de HvA. Per 1 april is ze benoemd tot hoogleraar Kwaliteit van Intensive Care Zorg bij het Amsterdam UMC. Als eerste IC-verpleegkundige in Nederland. ‘Het doen van onderzoek kwam logischerwijs op mijn pad. Het viel me op dat IC-verpleegkundigen veel handelingen uitvoeren die niet getoetst zijn op effectiviteit. Bijvoorbeeld het laten hoesten van de patiënt om slijm uit de luchtwegen te verwijderen. Ik kon nergens terugvinden wat de voordelen van deze handeling zijn voor de patiënt. Toen ik dat met een van de intensivisten besprak, zei hij: ‘Dan moet je dat onderzoeken.’ Zo rolde ik uiteindelijk in mijn promotieonderzoek.’

Nog steeds doet Paulus onderzoek naar de beste kwaliteit van zorg voor de beademde patiënt. ‘Beademen is in veel gevallen levensreddend, maar het kent ook risico’s. Het adagium was lange tijd: ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’. We voeren heel veel handelingen uit waarvan we vermoeden dat het de patiënt goed doet.’ Onlangs ontdekte Paulus tijdens bijvoorbeeld dat het preventief vernevelen (het toedienen van medicatie via de beademingsapparatuur, red.) een patiënt meer schade oplevert dan gedacht. ‘Daarbij kost de handeling een verpleegkundige ongeveer een uur per dag. Pas wanneer we de voor- en nadelen kennen van dergelijke handelingen, kunnen we goede afwegingen maken over de in te zetten zorg.’

Samenwerking en kennisdeling

Jaarlijks worden er 80.000 mensen opgenomen op de IC. Paulus: ‘Verpleegkundigen zijn degenen die 24 uur per dag aan het bed staan. Zij zijn verantwoordelijk voor het juist uitvoeren van procedures én ondersteunen de patiënt en zijn of haar familie. Op de IC herkennen zij noodsituaties als eerste. Een goede verpleegkundige kan het verschil maken voor een patiënt. Daarom wil ik alles in het werk stellen om hen zo goed mogelijk te faciliteren. Vanuit mijn lectoraat hebben we bijvoorbeeld de master Critical Care opgezet aan de HvA, waarin we studenten opleiden tot IC-verpleegkundigen. Daarnaast begeleid ik diverse promovendi. Onder wie Willemke Stilma, één van de docent-onderzoekers die met een NWO-beurs onderzoek doet naar het effect van de hoestmachine bij invasief beademde patiënten.’

De komende jaren vervolgt Paulus haar onderzoek naar de beste zorg voor patiënten op de IC. ‘Ik begeleid verpleegkundigen, maar ook arts-onderzoekers en andere zorgprofessionals. Mijn onderzoek is altijd interprofessioneel van aard. Dat ik benoemd ben tot hoogleraar biedt een aantal voordelen: ik heb meer invloed op onderzoeksagenda’s en collega’s zullen me nog makkelijker vinden voor samenwerking en kennisdeling.’ Paulus hoopt voor haar pensioen zoveel mogelijk verpleegkundigen te ondersteunen bij de start van een onderzoekscarrière. ‘Zodat zij ons onderzoek straks kunnen voortzetten. Dat is waar het mij om gaat.’