Betere aansluiting herstelzorg na ziekenhuisopname door TULIP

‘Jaarlijks worden er in Nederland zo’n 2 miljoen mensen opgenomen in het ziekenhuis’, vertelt Marike van der Schaaf. ‘Wanneer iemand na een opname tijdelijk extra ondersteuning nodig heeft in de thuissituatie, dan is paramedische herstelzorg nodig’, vervolgt Mel Major. ‘Denk bijvoorbeeld aan begeleiding door een diëtist, ergotherapeut, logopedist of fysiotherapeut. Het is voor patiënten helaas geregeld ingewikkeld om na een opname de juiste herstelzorg te vinden.’

Thuis herstellen

Marike van der Schaaf is bijzonder lector Revalidatie in de Acute Zorg bij de HvA en senioronderzoeker Paramedische zorg op de afdeling Revalidatiegeneeskunde bij het Amsterdam UMC. Ze is penvoerder bij onderzoeksproject TULIP. Mel Major is docent-onderzoeker bij de European School of Physiotherapy (ESP) van de HvA en werkt als senior-onderzoeker bij het lectoraat Revalidatie in de Acute Zorg. Ze is mede-projectleider bij het onderzoeksproject.

Van der Schaaf: ‘Medische ingrepen worden complexer door toenemende vakkennis en ontwikkelingen op het gebied van technologie. We kunnen mensen langer in leven houden. Vanwege de toenemende druk op zorgkosten en personeel worden patiënten steeds sneller uit het ziekenhuis ontslagen. Zij moeten dus voor een groot deel thuis herstellen. Door het onderzoeksproject Samen beter worden met AI weten we bijvoorbeeld dat patiënten met kanker na een operatie veel baat hebben bij de juiste combinatie tussen training en eiwitrijke voeding. Een goede afstemming tussen de fysiotherapeut en de diëtist is bij deze groep dus heel belangrijk.’

Rommelig ontslag

Helaas verloopt de overgang tussen ziekenhuiszorg en paramedische herstelzorg in de eerste lijn nog niet altijd soepel. Major: ‘Ontslag na een opname komt voor patiënten vaak onverwacht snel en verloopt geregeld rommelig. De patiënt staat centraal, maar hij of zij kan zelf vaak onvoldoende inschatten welke ondersteuning thuis nodig is. Een transferverpleegkundige regelt praktische zaken, zoals een douchestoel of wijkverpleging voor de wondverzorging.

Rondom de inzet van paramedische herstelzorg wordt dikwijls weinig afgestemd. Patiënten krijgen wel een verwijsbrief mee van de betrokken professional(s) uit het ziekenhuis. Maar er wordt veel overgelaten aan de eigen assertiviteit. We vermoeden dat dit een nadelig effect heeft op het herstel, heropnamen en de belasting van zorgprofessionals, zoals een huisarts. In het eerdere REACH-onderzoek zagen we bijvoorbeeld dat patiënten - die paramedische herstelzorg aangeboden kregen nadat zij na een IC-opname naar huis mochten - in de maanden erna minder consulten van medisch specialisten nodig hadden.’

Krachten bundelen

Doel van het 4-jarige TULIP-project is het ontwikkelen van een zorgpad, dat de overgang van het ziekenhuis naar de thuissituatie versoepelt. Major: ‘Met de juiste zorg, gegeven door de juiste professional, op de juiste plek.’ Van der Schaaf: ‘In eerdere onderzoeksprojecten lag onze focus vaak op de inhoud van de behandeling. Dit onderzoek richt zich op de inrichting van het zorgproces.’

Voor het onderzoek ontvingen de HvA en het Amsterdam UMC een subsidie van € 300.000 van ZonMw. Van der Schaaf: ‘Vanuit de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het Amsterdam UMC (locatie VUmc) liep tegelijkertijd een andere subsidieaanvraag rondom een vergelijkbaar onderwerp. Dit project richtte zich op een andere doelgroep, maar had hetzelfde doel. Toen ook deze subsidieaanvraag werd toegekend, besloten we de krachten te bundelen. Om uitgebreider onderzoek te kunnen doen, met hopelijk nog meer impact.’

Met diverse partners (zie kader) werken de onderzoekers de komende jaren dus aan een soepele overgang van ziekenhuiszorg naar de juiste ondersteuning in de thuissituatie. Major: ‘We brengen eerst de ervaringen van patiënten en zorgprofessionals in kaart. Wat hebben zij nodig? Daarna ontwikkelen we een zorgpad, ondersteund door een digitale tool: cBoards. Hiermee kunnen professionals en patiënten gemakkelijk informatie uitwisselen.’

Vertrouwde omgeving

Wanneer de tool naar wens is ingericht, wordt deze getest in de praktijk. Major: ‘We analyseren de gebruikerservaring van de patiënt en de professional. Daarnaast toetsen we de invloed van het gebruik ervan op het herstel en op de druk op zorgprofessionals. Tijdens het onderzoek betrekken we uiteraard studenten van diverse opleidingen van de HvA en de UvA.

Waar we straks op hopen? Dat patiënten niet meer zo enorm moeten zoeken naar de juiste herstelzorg. Dat alle professionals – zowel in het ziekenhuis als in de eerste lijn - het traject vanaf het ontslag tot en met de ondersteuning in de thuissituatie goed kennen. Dat zij van elkaar weten wat ze doen en wat ze kunnen betekenen voor elkaar en de patiënt.’

Van der Schaaf verwacht een zorgpad dat in alle Nederlandse ziekenhuizen inzetbaar is, voor iedere patiënt en zorgverlener. ‘Niemand wil in het ziekenhuis verblijven. Maar als de zorg thuis niet goed geregeld is, is dit geen goede plek om te herstellen. Hopelijk kan iedere patiënt straks herstellen in zijn of haar vertrouwde omgeving.’