Meer kwaliteit van leven door Gezond en Actief Ouder Worden

‘Wanneer je jong bent, ga je met alle gemak op pad’, vertelt senior groepsondersteuner Marja Peltenburg. Afstand is geen probleem. ‘Naar mate je ouder wordt, komt je buurt dichterbij en is het steeds belangrijker om mensen in die buurt te kennen. Gezien en gehoord worden. Een praatje maken. Of gewoon even naar iemand zwaaien.’ Peltenburg omschrijft zichzelf als een actieve inwoner van Amsterdam. Vanuit het Amsterdamse burgerinitiatief Wij Ouder Wijzer initieerde ze de afgelopen 5 jaar 7 gespreks- en doegroepen geïnspireerd op het GAOW-programma. Dit deed ze samen met andere senior groepsondersteuners en ergotherapeuten, van wie Nilke Duinkerken er één is. De laatste heeft een zelfstandige ergotherapiepraktijk in Amsterdam en Castricum en geeft daarnaast les aan de opleiding Ergotherapie van de HvA.

Honderden jaren kennis

Peltenburg ontmoette één van de onderzoekers van het GAOW-programma bij een presentatie over stadsdorpen. ‘Ik wilde direct mijn steentje bijdragen.’ Inmiddels is ze 5 jaar verder en heeft ze 7 groepen senioren ondersteund in verschillende Amsterdamse stadswijken. ‘Iedere groep bestaat uit 6 tot 12 ouderen. De senior groepsondersteuners werven de deelnemers in hun eigen netwerk. Of op plekken waar ouderen geregeld komen. Ook spreken we af en toe met medewerkers van het Buurtteam. We geven geen cursus’, benadrukt Peltenburg. ‘Ons motto is: samen weten we meer. Ieder weet prima voor zich hoe hij of zij het beste gezond oud kan worden. Samen hebben we honderden jaren kennis in huis om elkaar te ondersteunen.’

Duinkerken: ‘De eerste bijeenkomst zorgen wij dat de gesprekken op gang komen door de inzet van bepaalde werkvormen. Daarna bepalen deelnemers in overleg welke onderwerpen voor hen belangrijk zijn. We hebben bijvoorbeeld een keer door het tekenen van een zonnestelsel ons netwerk in kaart gebracht. Wie staan er dichtbij mij? Wie niet? En bij wie zou ik om hulp vragen?’ Peltenburg: ‘De gespreksonderwerpen beslaan het hele leven. Een deelneemster met beginnende dementie wilde het graag hebben over de opzet van een levenstestament. Een ander zocht een huishoudelijke hulp. Vind je weg maar eens in deze ingewikkelde maatschappij.’

Gelijkgestemden om je heen

De groepen senioren komen op openbare plekken samen. ‘In de OBA bijvoorbeeld, of in een buurthuis. Zo lang het maar geen zorginstelling is’, aldus Peltenburg. Soms staan er activiteiten op het programma. Duinkerken: ‘We haken een bepaald patroon, of versieren een tegeltje met een spreuk. Door te doen, leer je van elkaar. Soms praat dat makkelijker over moeilijke onderwerpen.’ Peltenburg vult aan: ‘We zijn eens naar het huis van de toekomst geweest in Alkmaar. Daar zagen we hoe slimme technologie je leefomgeving aangenamer en veiliger kan maken.’

De meeste gehoorde motivatie om deel te nemen aan een gespreks- en doegroep is: contact. Peltenburg: ‘Nu ik ouder word, besef ik hoe belangrijk het is om mensen in mijn buurt te kennen. Het is fijn als je je verhaal kwijt kunt. Dichtbij. Sommige dingen bespreek je niet tijdens het Paasontbijt met je kinderen. Gewoonweg omdat dat niet prettig is voor beide partijen. Dan is het fijn om een kring van gelijkgestemden om je heen te hebben.’

Duo van senior en beroepskracht

Iedere GAOW-groep wordt ondersteund door een duo van een senior en een beroepskracht die beiden geschoold zijn in het GAOW-programma. Het GAOW-programma is door de jaren heen samen met alle betrokkenen onderzocht en verbeterd. Om het aantal groepen verder uit te breiden zijn meer groepsondersteuners nodig. Vanuit de HvA werden Peltenburg, Duinkerken en andere groepsondersteuners gevraagd om mee te denken over de ontwikkeling van scholing voor deze groep. Peltenburg: ‘We onderzochten eerst wie de groepsondersteuners zijn en wat zij nodig hebben. Opvallend is direct dat de senior ondersteuners uiteenlopende personen zijn. In één ding zijn zij hetzelfde: ze zien allen het belang van het behouden van veerkracht én kwaliteit van leven door betekenisvolle activiteiten.’

Duinkerken: ‘De beroepskracht heeft een gezondheidskundige of sociaal-agogische achtergrond. Natuurlijk onderzochten we ook wat beide krachten nodig hebben om een goede ondersteuner te zijn en blijven. ‘We kwamen al snel uit bij coaching ‘on the job’. Meelopen, het groepsproces ondergaan en met een ervaren kracht bespreken wat er goed gaat en wat je kunt verbeteren.’ Hoe de ondersteuners straks geworven worden, is nog onduidelijk. ‘We werken met de design thinking-methode’, vervolgt Duinkerken. Dat betekent dat niet we niet vooruitlopen op het proces.

Natuurlijk hebben we wensen. Ik zou het heel leuk vinden om op meerdere plekken in Amsterdam dergelijke groepen te ondersteunen.’ Peltenburg: ‘We hebben het tij mee. Overal zetten gemeenten in op burgerinitiatieven. Wanneer de gemeente Amsterdam ons goed ondersteunt, zie ik de toekomst rooskleurig in.’