Fysiotherapeut ondersteunt herstel na IC-opname
Docent-onderzoeker Mel Major promoveert op het optimaliseren van de begeleiding van mensen na een opname op de Intensive Care.
17 mrt 2022 10:00Verminderde spierkracht en uithoudingsvermogen. Problemen met de concentratie, ondervoeding en nachtmerries. Het zijn veelgehoorde klachten na een opname op de Intensive Care (IC), weet Mel Major. Ze is senior onderzoeker bij de opleiding Fysiotherapie van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en ontving in 2016 een NWO-promotiebeurs voor leraren vanuit de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Daarmee gaf ze haar promotieonderzoek vorm. Hoe bouw je je conditie op een verantwoorde manier op na een opname op de IC? En hoe kunnen eerstelijns fysiotherapeuten mensen hier zo goed mogelijk bij ondersteunen? Op vrijdag 8 april verdedigt ze haar proefschrift.
‘Jaarlijks belanden er tussen de 70.000 en 80.000 mensen op de IC’, vertelt docent-onderzoeker Mel Major. ‘Hoe langer de opname, des te ernstiger de gevolgen. Denk aan verminderde spierkracht en conditie, ondervoeding, depressies, angsten en geheugenproblemen. Alle klachten die na een IC-opname kunnen ontstaan noemen we het Post Intensive Care Syndroom (PICS).’
Verschil maken
Major werkte enige tijd als fysiotherapeut op een IC in Zuid-Afrika. ‘Als fysiotherapeut moet je bedacht zijn op de complexiteit van de gevolgen na zo’n ingrijpende ziekenhuisopname. Iemand die tijdens een opname op de IC veel spierkracht verloren heeft, laat je al snel te hard trainen. Daarmee bereik je onbedoeld het tegenovergestelde effect.’
Van patiënten hoorde Major vaak dat ze in een gat vielen na een IC-opname. ‘Er was geen goede nazorg en de huisarts leek onvoldoende op de hoogte van de ernst van de situatie. Patiënten zochten op internet naar informatie. Behandelaren zetten soms de verkeerde begeleiding in, waardoor herstel lang(er) duurde. Terwijl een fysiotherapeut heel goede ondersteuning kan bieden, wanneer hij of zij op de hoogte is van PICS. Hij of zij kan daarnaast de juiste hulpverleners betrekken bij het revalidatietraject. Dit alles motiveerde mij om hiermee aan de slag te gaan. Ik wil voor deze kwetsbare groep een verschil maken.’
De ‘reis’ van de patiënt
Het proefschrift van Major volgt de ‘reis’ van de patiënt – van opname tot nazorg - en is opgedeeld in zes studies. ‘In de eerste studie ontwikkelde ze een e-learningmodule om studenten van de internationale Fysiotherapie-opleiding zo goed mogelijk voor te bereiden op een stage op de IC.’
Tijdens de tweede studie luisterde Major naar de ervaringen van patiënten en hun familieleden. ‘Wat gaat er wel en niet goed tijdens de overgang van de IC naar de verpleegafdeling en van de verpleegafdeling naar huis? Soms zat ik wel drie uur naar iemand te luisteren. De overgang tussen de IC en de verpleegafdelingen werd geregeld als heel onveilig ervaren. Sommige patiënten wilden zelfs terug naar de sterk gecontroleerde omgeving van de IC. Bij thuiskomst moesten mensen vaak enorm zoeken naar de goede zorg om hun herstel te ondersteunen. Natuurlijk waren er ook positieve verhalen. Het hielp patiënten bijvoorbeeld enorm wanneer een behandelaar zei: ‘Trek nu maar eens een jaar uit voor je herstel’.’
Van ademspierkracht tot REACH-netwerk
Tijdens studie drie volgde Major een groep patiënten om te zien hoe ze op lange termijn herstellen. ‘Ik onderzocht onder meer bij patienten die beademd zijn hoe de ademspieren herstellen. En of verzwakte ademspieren een relatie hebben met een slechter uithoudingsvermogen en verminderde spierkracht. We ontdekten hierin inderdaad een samenhang.’ Welke tests en behandelingen fysiotherapeuten mensen na een IC-opname het beste kunnen aanbieden, werd onderzocht in studie vier. Het leidde tot een raamwerk van aanbevelingen in studie vijf.
Tijdens de laatste studie werden deze aanbevelingen omgezet in een behandelmethode. Met een SIA-RAAK-subsidie voor het lectoraat Revalidatie in de Acute Zorg van co-promotor Marike van der Schaaf werd het REACH-netwerk opgezet. Major: ‘Vanuit zeven ziekenhuizen in de regio Amsterdam-Amstelland en het Gooi werden patiënten na een IC-opname direct na thuiskomst opgevangen door een team van specifiek getrainde fysiotherapeuten, ergotherapeuten en diëtisten. Deelnemers uit de REACH-groep waren meer tevreden over hun begeleiding en hadden minder vaak medisch-specialistische hulp nodig dan deelnemers uit de controlegroep, die zonder gespecialiseerd zorgteam revalideerden. Ook de behandelaren waren zeer enthousiast.’
Promoveren, en dan?
Het proefschrift van Major toont aan dat fysiotherapeuten goed in staat zijn om patiënten te begeleiden na een ingrijpende IC-opname, mits zij de juiste scholing ontvangen én nauw samenwerken met andere professionals. ‘We zijn dus goed op weg. Natuurlijk is er nog ruimte voor verbetering. Denk aan verder onderzoek naar de ademspierkracht. Ook doen we nog (te) weinig voor de begeleiding van familieleden van ex-IC-patiënten.’
Momenteel werkt Major onder meer mee aan het LIFELINE-onderzoek, waarbij met een mobiele applicatie nog nauwkeuriger wordt onderzocht wat patiënten aankunnen tijdens hun revalidatietraject. Haar droom? ‘Het landelijk uitrollen van het REACH-netwerk, zodat iedereen na een opname op de IC de juiste ondersteuning krijgt.’ Voor het zover is, verdedigt ze op vrijdag 8 april om 11.00 uur haar proefschrift in de Oude Lutherse Kerk. In aanwezigheid van haar promotor prof. dr. Raoul Engelbert, bijzonder hoogleraar Fysiotherapie en lector Fysiotherapie (HvA en Amsterdam UMC) en co-promotoren dr. Marike van der Schaaf, lector Revalidatie in de Acute Zorg (HvA en Amsterdam UMC) en dr. Stephan Ramaekers, lector Professioneel Redeneren en Gedeelde Besluitvorming in de Gezondheidszorg (HvA).
Veel succes, Mel!
Bekijk het proefschrift van Mel Major: