Participatief Onderzoek voor Welzijn en Zorg

De uitdaging

Bij onderzoek hebben partijen, zoals onderzoekers of subsidieverstrekkers, vaak een eigen agenda. Hierdoor bepalen zij meestal het onderwerp en de onderzoeksvragen, terwijl de ervaringskennis van betrokkenen die werken en/of leven in het onderwerp van de studie niet altijd wordt meegenomen. Dit is zonde, want complexe vraagstukken vragen om input van alle betrokkenen. Alleen met diverse gezichtspunten kom je tot passend beleid.

Veel onderzoekers zijn niet opgeleid in participatief onderzoek en durven deze aanpak daarom niet aan. Ook volstaat het organiseren van één focusgroep niet. Participatief onderzoek betekent dat mensen met ervaringskennis gedurende het hele proces gelijkwaardige partners zijn. Dit vraagt om specifieke vaardigheden en een open houding. Het is belangrijk om een sfeer te creëren waarin ieders kennis evenveel waard is. Dit kan uitdagend zijn, zeker bij conflicterende belangen. Een stage of opdracht in een living lab biedt een ideale kans om deze vaardigheden te ontwikkelen.

Methoden

Participatief onderzoek vraagt om creatieve en flexibele methoden die aansluiten bij de behoeften van alle betrokkenen, ook bij mensen in kwetsbare omstandigheden. Deze methoden kunnen tussentijds worden aangepast als ze niet geschikt blijken. Dit maakt ze toegankelijk voor mensen die bijvoorbeeld anders geletterd, minder digitaal vaardig, soms verward zijn, of met een beperking leven.

Een belangrijk uitgangspunt is dat mensen zelf invloed hebben op het ontwerp van het onderzoek en dat het aansluit bij hun eigen vragen. Dit leidt niet alleen tot relevant en impactvol onderzoek, maar versterkt ook het vertrouwen in de wetenschap. Bovendien bevordert het de ontwikkeling van vaardigheden en kennis bij betrokkenen. Deze aanpak draagt bij aan meer kansengelijkheid, met name op het gebied van gezondheid.

Doel: kennisontwikkeling en inclusiviteit

Het lectoraat richt zich op het doorontwikkelen van kennis over participatief onderzoek, met als doel onze maatschappij en onderzoekspraktijken inclusiever en rechtvaardiger te maken. Hierbij ligt de nadruk op samenwerking met mensen in kwetsbare posities. Creativiteit, diversiteit en ethiek spelen een centrale rol in het bereiken van deze doelen.

De kernvraag van het lectoraat is: hoe kunnen we de praktijk versterken door methodologie-ontwikkeling binnen participatief onderzoek naar gezondheid en welzijn?

Het lectoraat omvat onderzoek naar creatieve methoden, zoals de inzet van kunstenaars, en het bespreken van ethische vraagstukken die tijdens het onderzoek ontstaan. Daarnaast is er aandacht voor kwaliteitscriteria: worden de juiste doelen nagestreefd? En sluit de uitvoering aan bij de gemaakte plannen? Deze aanpak helpt om participatief onderzoek verder te professionaliseren en meer impact te creëren.

Verbinding met het onderwijs

Het lectoraat speelt een belangrijke rol in het vernieuwen en versterken van methodologie-onderwijs voor buurtbewoners, studenten, (stads)docenten en docent-onderzoekers die actief zijn in living labs en participatieve projecten. Dit gebeurt zowel aan de Vrije Universiteit (VU) als de HvA.

Samenwerkingspartners

De samenwerking tussen de HvA en de VU biedt grote meerwaarde voor de regio Amsterdam. Door academisch participatief onderzoek en praktijkgericht onderzoek te verbinden, ontstaat een sterke synergie. Deze samenwerking ondersteunt gezamenlijke ambities op het gebied van participatie, diversiteit en rechtvaardigheid. Dit versterkt de impact van participatief onderzoek voor alle betrokkenen, van onderzoekers tot mensen die werken of leven in kwetsbare situaties .

Het lectoraat Participatief Onderzoek voor Gezondheid en Welzijn is verbonden aan het kernlectoraat Ergotherapie - Participatie en Omgeving. Daarnaast werkt het lectoraat nauw samen met verschillende andere lectoraten, zoals Gezondheid en Omgeving, en Stedelijk Sociaal Werk van de HvA.