Podcastserie Minder uren, betere lessen?

Publicatiedatum

5 oktober 2022

Gasten

Sharon Martens , lerares basisonderwijs en voorzitter lerarencollectief PO

Harm Tiggelaar , leraar voortgezet onderwijs en lid lerarencollectief VO

Inhoud

Wat kan het creëren van meer (gezamenlijke) ontwikkeltijd voor leraren opleveren? Kan dat leiden tot betere lessen, minder isolement, meer verbinding met wetenschappelijke inzichten en professionalisering? In deze eerste aflevering verkennen we het vraagstuk uiteraard met t wee leraren: Sharon Mertens uit het basisonderwijs en Harm Tiggelaar uit het voortgezet onderwijs. We zijn nieuwsgierig naar hun ervaringen en perspectieven op het thema. Hoe creëren zij tijd om de goede lessen te ontwikkelen? En wat kan het inruilen van lestijd voor ontwikkeltijd opleveren?. Belangrijkste knelpunt is dat leraren door de waan en de druk van alle dag nauwelijks ruimte ervaren om even afstand te nemen van de eigen praktijk en in een zekere rust kritisch na te denken over de dingen die ze doen. En het lukt vaak al helemaal niet om dat samen met collega's te doen. Als we echt onderwijs willen verbeteren is het noodzakelijk om die ruimte te creëren. Dat is niet alleen een kwestie van werken aan een lerende cultuur binnen scholen, maar vooral ook van structuur door het creëren van randvoorwaarden die ontwikkeltijd en collegiale samenwerking mogelijk maken.

Wil je mee praten over dit onderwerp of iets opmerken, laat dan een bericht achter op de LinkedIn post bij deze aflevering. Mogelijk nemen we dat in een volgende aflevering mee.

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de eerste aflevering

Publicatiedatum

8 november 2022

Gasten

Jan van Tartwijk , hoogleraar Educatie en pedagogiek, Universiteit Utrecht
Jan van Tartwijk doet onderzoek naar lerarenkwaliteit en het verschil dat leraren maken bij het leren van leerlingen. Thema’s zijn expertiseontwikkeling van leraren en time-on-task.

Debbie Dussel , lerares basisonderwijs Amsterdam
Debbie Dussel pleit al langer voor het meer evidence-informed werken van leraren. Zij is ook lid van de kwaliteitscommissie die NRO adviseert bij de ontwikkeling van Leidraden die leraren en schoolleiders moet ondersteunen en stimuleren bij het gebruiken van uitkomsten van onderzoek.

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Door de waan van de dag ervaren leraren weinig ruimte om even afstand te nemen en in zekere rust kritisch na te denken over de dingen die ze doen. Daarmee is een patstelling gecreëerd die frustrerend is voor leraren, maar ook voor politiek en beleid. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze tweede aflevering staan we stil bij de vraag of minder lesuren niet ten koste gaat van de leeropbrengsten van leerlingen. Gaat vermindering van lesuren niet ten koste van hun leerresultaten en daarmee hun toekomstkansen? Rond deze vraag gaan we in gesprek met Jan van Tartwijk, hoogleraar Educatie en Pedagogiek aan de Universiteit Utrecht en Debbie Dussel, leerkracht in het basisonderwijs.

Centrale vragen met de gesprekspartners zijn:

• Wat is er bekend (bijv. uit internationale vergelijkingen) over de relatie tussen lesuren en leeropbrengsten en over de relatie tussen contacttijd met de leraar en leeractiviteiten van leerlingen? Welke andere factoren spelen daar een rol bij?
• Hoe en onder welke condities kan kennis uit onderzoek leraren helpen om hun lesontwerpen en leskwaliteit te versterken?
• Welke voorwaarden zijn van belang om bij minder lesuren van leraren en leerlingen en meer ontwikkeltijd voor leraren leeropbrengsten op peil te houden?

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de tweede aflevering

Publicatiedatum

29 november 2022

Gasten

Ida Oosterheert, universitair hoofddocent aan de Docenten Academie van de Radboud Universiteit

Richard van den Berg, lid van de schoolleiding en opleider bij Academie Tien

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze derde aflevering staan we stil bij de vraag wat leraren nodig hebben om samen betere lessen te ontwerpen. Hoe zorg je dat leraren de vrijgekomen tijd gebruiken om gezamenlijk te werken aan kwaliteit van lessen, en wat is daarvoor nodig aan ondersteuning? Rond deze vraag gaan we in gesprek met Ida Oosterheert, universitair hoofddocent aan de Docenten Academie van de Radboud Universiteit en Richard van den Berg, lid van de schoolleiding en opleider bij Academie Tien.
Centrale vragen met de gesprekspartners zijn:

• Hoe kan het creëren van ontwikkeltijd bijdragen aan het ontwikkelen van betere lessen?
• Wat hebben leraren(teams) daar voor nodig?
• Hoe zorg je dat leraren de vrijgekomen tijd gebruiken om gezamenlijk te werken aan kwaliteit van lessen (structuur, cultuur, gedrag)?
• Was is daarvoor nodig aan ondersteuning (competentie)
• Wat betekent dat voor beleid op landelijk en schoolniveau?

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de derde aflevering

Publicatiedatum

20 december 2022

Gasten

Susan McKenney, hoogleraar aan de universiteit Twente rond de relatie tussen curriculumontwikkeling en professionele ontwikkeling van leraren

Mark Leek, voormalig directeur van SBO school De Wissel, nu directeur van VSO De Spinaker in Hoorn

Mark Leek heeft als directeur van SBO school De Wissel twee jaar geëxperimenteerd met een vierdaagse schoolweek.

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze vierde aflevering staan we stil bij de vraag wat het verminderen van het aantal lesuren voor effect heeft op de curriculumdruk die leraren ervaren. Die druk wordt door veel leraren gevoeld, getuige een peiling onder zo'n 1000 leraren via TeacherTapp.

Centrale vragen met de gesprekspartners zijn:

• Als leraren minder lesuren geven om zo tijd vrij te maken voor gezamenlijke onderwijsontwikkeling, leidt dat dan niet tot spanning op het curriculum?
• Kun je met minder tijd wel het hele programma dekken? Leraren geven nu al vaak aan dat ze tijd tekort hebben om alles wat ze willen goed te onderwijzen.
• Of moeten er keuzes gemaakt worden in kerndoelen, eindtermen en examenprogramma’s? En als er keuzes gemaakt moeten worden, welke dan?

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de vierde aflevering

Publicatiedatum

24 januari 2023

Gasten

Daniël van Middelkoop , lector Samenwerkende professionals

Marie-Elle Bakker , bestuurder bij PCBO Amersfoort

Jan Paul Beekman , rector-bestuurder van het Spinoza Lyceum in Amsterdam

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze vijfde aflevering maken we de balans op van de eerste vier afleveringen aan de hand van verschillende fragmenten uit de vorige afleveringen. Vertrekpunt is het besef dat er ruimte moet zijn voor het ‘handelingsvermogen’ van leraren om als onderwijsprofessional ‘goed werk’ te leveren. Dat roept de vraag op wat ‘goed werk’ is en hoe je dat dan doet. En daarvoor is ‘ononderhandelbare trage tijd’ nodig, tijd om samen kritisch stil te staan bij de dingen die je doet. En dan de vraag: Maakt dat het beroep van leraar aantrekkelijker?

Luister hier naar de vijfde aflevering

Publicatiedatum

14 februari 2023

Gasten

Roukaya el Hassani , oudleerling van het Lumion College en student aan de lerarenopleiding Pedagogiek en Biologie van de HvA

Katerina Kourchine, leerling aan het Zuiderlicht College en de Nederlandse Ballet Academie

Margreet de Looze , Universiteit Utrecht en betrokken bij het langlopende internationale onderzoek Health Behaviour in School-aged Children

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze zesde aflevering kiezen we voor een wat ander perspectief. In de vorige afleveringen zijn we telkens in gesprek gegaan met en over leraren en wat zij nodig hadden. Het ging daarbij ook vaak over wat van belang is voor leerlingen, zonder nog leerlingen zelf aan het woord te laten. In deze aflevering willen we daarover ook met hen in gesprek gaan. Kernvraag is hoe leerlingen aankijken tegen onderwijstijd, hoe effectief zij de onderwijstijd op dit moment ervaren, en of zij het wenselijk vinden om minder lestijd te hebben. Hun beelden worden aangevuld met resultaten uit het langlopende internationale onderzoek Health Behaviour in School-aged Children waarin onder andere geconstateerd wordt dat de schooldruk die jongeren ervaren de afgelopen 20 jaar verdrievoudigd is. Dat roept o.a. de vraag op in hoeverre het verminderen van het aantal lesuren kan leiden tot een verlaging of een verhoging van de ervaren schooldruk.

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier de zesde aflevering

Publicatiedatum

7 maart 2023

Gasten

Lianne Seeboldt, leerkracht van groep 7/8 en intern begeleider op basisschool de Tamarinde in Zaandam

Onne van Buuren, docent natuurkunde op Metis Montessori College Amsterdam en daarnaast ook lerarenopleider en vakdidacticus natuurkunde op de VU

Louise Elffers, lector Kansrijke schoolloopbanen in de diverse stad aan de Hogeschool van Amsterdam, directeur van het Kenniscentrum Kansenongelijkheid van de gemeente Amsterdam, en bijzonder hoogleraar aan de UvA op het thema Kansengelijkheid in het onderwijs.

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze zevende aflevering staan we stil bij de vraag wat de impact is van vermindering van het aantal lesuren op de kansen van kinderen in achterstandssituaties. Er is de laatste tijd steeds meer aandacht voor kansenongelijkheid en de rol van het onderwijs daarbij. In voorgaande afleveringen gaven verschillende van onze gasten al aan zich zorgen te maken over de ontwikkelkansen van deze kinderen, maar ook mogelijkheden te zien om juist hun wereld te vergroten. En omdat we weten dat de leraar een van de belangrijkste factoren is als het gaat om de kwaliteit van het leren van leerlingen, zijn onze kernvragen: Hoe kunnen leraren en schoolteams hun onderwijs zo vormgeven dat de kansen van kinderen – zeker die met achterstanden – vergroot worden? Vraagt dat dan vooral meer lestijd of betere lessen? En wat vraagt dit dan van leraren en scholen?

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de zevende aflevering

Publicatiedatum

28 maart 2023

Gasten

Helmke Hofman, coach van unit 4 van Laterna Magica

Berdien Klarissa Meijberg-Jeurissen, teamleider op Scholengemeenschap Gerrit Rietveld in Purmerend

Roel Spits, projectleider van Andersom Amsterdam

Inhoud

We hebben hoge verwachtingen van leraren als het gaat om de kwaliteit van hun lessen, maar er is nauwelijks tijd om goede lessen voor te bereiden. Kernvraag van de podcastreeks is of het verlagen van het aantal lesuren van leraren ten gunste van (gezamenlijke) ontwikkeltijd kan bijdrage aan betere lessen.

In deze achtste aflevering staan we stil bij de vraag of vermindering van het aantal lesuren van leraren mogelijk is door gebruik te maken van de inzet van externe experts bij het leerproces van leerlingen. Dit onderwerp is gevoelig, omdat het lastig is om het gesprek hierover te voeren los van andere gesprekken waarin het gaat om het inzetten van onbevoegden in het onderwijs. Er is de afgelopen jaren erg ingezet om het aantal onbevoegde leraren terug te dringen. Een onderwijsbevoegdheid is een erkenning dat leraarschap niet zomaar een beroep is, maar dat je daar een gedegen opleiding voor nodig hebt waar je niet op moet willen afdingen. Momenteel ontstaat juist het gevoel dat er door het lerarentekort de neiging is om daar toch op af te dingen: lopen we het risico om toch genoegen te nemen met minder kwaliteit, met het inzetten van onbevoegden? Of kan er toch meerwaarde gerealiseerd worden voor leraar en/of leerlingen als er aan een aantal randvoorwaarden voldaan wordt?

Lees hier meer over het onderwerp.

Luister hier naar de achtste aflevering

Publicatiedatum

10 mei 2023

Gasten

Sharon Martens , leraar basisonderwijs en voorzitter lerarencollectief PO

Harm Tiggelaar , leraar voortgezet onderwijs en lid lerarencollectief VO

Matthijs van den Berg, directeur Kennis bij de Inspectie van het Onderwijs

Inhoud

Vandaag komen we alweer met de 9^de en laatste aflevering van de podcast-serie ‘Minder uren, betere lessen?’. In deze aflevering staan we stil bij de vraag wat de voorgaande acht gesprekken hebben opgeleverd t.a.v. het vraagstuk van ontwikkeltijd voor leraren: wat zijn belangrijke inzichten en ideeën, wat verraste en wat zette aan tot nadenken? Startpunt in de reeks was het gevoel dat het noodzakelijk is om meer ontwikkeltijd voor leraren te creëren. Dat is op zich geen nieuw idee, al langer wordt dit ook door de Tweede Kamer, de vakbonden en bestuurders gezegd. Maar iedereen hikt aan tegen de vraag: hoe dan? Want echt tijd voor leraren creëren leidt haast onvermijdelijk tot ook minder onderwijstijd voor leerlingen. Daarover is tijdens de voorgaande gesprekken veel gezegd: over de spanning die dit oproept, de condities die hiervoor nodig zijn, en ook de nuancering die hierbij nodig is. We kijken niet alleen terug, maar ook vooruit: Wat kunnen we met alle inzichten die de verschillende afleveringen hebben opgeleverd? Wat zouden leraren, schoolleiders en -besturen hier mee moeten en wat zouden beleidsmakers als vervolgstappen moeten zetten?

Luister hier naar de laatste aflevering