Proeftuin Professionele Docententeams

Aanleiding

Het Proeftuinproject is een vervolg op een grootschalig onderzoek naar studiesucces en diversiteit. Hieruit bleek dat docenten maar beperkt de professionele ruimte ervaren die nodig is om het studiesucces van een diverse studentenpopulatie te bevorderen. Hiervoor moet aan docenten meer professionele ruimte worden gegeven. Ook kunnen docenten zelf ruimte en verantwoordelijkheid nemen waar het gaat om opvattingen en dilemma’s rondom onderwijskwaliteit, studiesucces en diversiteit.

Aanpak Proeftuinen Professionele Docententeams

We zijn geïnteresseerd in de manier waarop het handelingsvermogen van docententeams tot stand komt. In ons onderzoek hanteren we daarvoor een kwalitatieve, longitudinale actie-onderzoeksmethode, die ons in staat stelt om dat handelingsvermogen diepgaand in - en samen met - de praktijk te bestuderen.

In dit actieonderzoek proberen we een versterking van het handelingsvermogen van docententeams te realiseren. Deelnemende teams onderzoeken, verbeteren en evalueren als ‘reflective practitioners’ (Schön, 1983) de eigen onderwijspraktijk. Onderzoekers faciliteren het docententeam tijdens het Proeftuintraject en bewaken de randvoorwaarden voor het voeren van een professionele dialoog: een reflectie op en een gesprek over de kwaliteit en beoogde resultaten van het werk.

Zo wordt in een Proeftuin tijd en ruimte gemaakt voor het echte gesprek. Vervolgens gaat het docententeam op basis van dit gesprek ook zelf aan de slag: de docenten bedenken samen manieren om de samenwerking en de kwaliteit van het werk te verbeteren ('interventies') en experimenteren hiermee.

Opbouw Proeftuin Professionele Docententeams

Het lectoraat ontwikkelde de proeftuinmethode in 2015 en heeft deze sindsdien doorontwikkeld op basis van diverse succesvolle trajecten in het hbo en mbo. Bij een proeftuin gaat het altijd om maatwerk. De unieke kenmerken van het docententeam bepalen hoe het ontwikkeltraject eruit komt te zien. De looptijd varieert daarom tussen de 6 en 18 maanden.

Een traject kent altijd de onderstaande drie fasen:

• Fase 1: Gemeenschappelijk doel formuleren

Het docententeam bespreekt de huidige samenwerking en de kwaliteiten in het team. Daarna formuleert het team een gemeenschappelijke doelstelling over de gewenste onderwijsontwikkeling en/of teamontwikkeling.

• Fase 2: Interventies bedenken en uitvoeren

Het docententeam gaat op basis van het geformuleerde gemeenschappelijk doel aan de slag. Teamleden bedenken interventies om de gewenste onderwijsontwikkeling en/of teamontwikkeling te realiseren en voeren deze uit.

• Fase 3: Resultaten evalueren

Het team blikt terug op de uitgevoerde interventies. Wat ging er goed en wat ging er minder goed? Wat heeft het team geleerd? En wat gaat het team anders doen in de toekomst? Het team formuleert voor zichzelf op basis van de evaluatie vervolgacties.

Begeleiding

Teamcoaches en onderzoekers van The Work Lab begeleiden het docententeam gedurende het hele traject. Indien gewenst betrekken we ook andere experts met specifieke kennis op het gebied van onderwijs- en teamontwikkeling in het teamontwikkeltraject tijdens fase 2.

Opbrengsten tot nu toe

Sinds 2015 hebben we meer dan 350 medewerkers geïnterviewd en 60+ focusgroepen georganiseerd. We hebben met docententeams in hbo en mbo gesproken binnen vijf verschillende onderwijsinstellingen, zowel in Nederland als het buitenland. Er zijn in totaal 6 lopende trajecten en we hebben inmiddels 11 trajecten afgerond.

Elke Proeftuin is maatwerk. De opbrengsten verschillen daarom per traject. Een greep uit eerdere Proeftuinen laat de volgende resultaten zien:

• Het team versterkt de kwaliteit van het eigen onderwijs
• Het team laat het eigen onderwijs beter aansluiten op wat de onderwijsomgeving vraagt
• Het team werkt beter samen
• Het team krijgt inzicht in waar het nu staat en wat de ontwikkelingsmogelijkheden zijn
• Het team is in staat om zelfstandig een professionele dialoog te voeren
• Het team ontwikkelt gedeelde gemeenschappelijke doelstellingen
• Het team krijgt meer inzicht in de rollen en kwaliteiten van teamleden

Contact

Bent u geïnteresseerd in deelname of wilt u meer weten over dit project bekijk dan de brochure via onderstaande link of neem contact op met dr. Daniël van Middelkoop.

Brochure Proeftuinen Professionele Docententeams

Publicaties

Van Middelkoop, D. & van den Berg, L. (2020, september). Afwegingen binnen actieonderzoek. Sociologie Magazine, 28(3), 20-22.