Internationaal samenwerken aan schrijfvaardigheid kinderen

‘Om goed te leren schrijven, moet je meters maken’, vertelt Margo van Hartingsveldt. ‘In en na de coronatijd zagen we bijvoorbeeld meer kinderen met schrijfmoeilijkheden. Door de vele schoolsluitingen kregen zij onvoldoende oefening.’ Liesbeth de Vries vult aan: ‘Bij schrijfmoeilijkheden schrijven kinderen letters vaak niet op de juiste wijze, waardoor hun schrijftempo en de leesbaarheid van hun handschrift achterblijft.’

Gekoppelde processen

Margo van Hartingsveldt is lector Ergotherapie – Participatie en Omgeving aan de HvA. Liesbeth de Vries is als onderzoeker verbonden aan het lectoraat. Daarnaast werkt ze als kinderergotherapeut in haar praktijk ‘Bee’ in Joure. ‘Bij schrijfmoeilijkheden moeten kinderen vaak heel hard nadenken over hoe ze een letter schrijven’, vervolgt De Vries. ‘Dat vraagt veel ruimte in hun werkgeheugen, waardoor spelling en rekenen moeizamer gaan.’

Van Hartingsveldt: ‘Op basis van wetenschappelijk onderzoek weten we dat schrijven, lezen en spellen gekoppelde processen zijn in het brein. Met de hand schrijven draagt bij aan leren lezen en spellen. Heel belangrijk dus om kinderen die mogelijk schrijfmoeilijkheden zullen ontwikkelen vroegtijdig te ondersteunen. We doen dat op een luchtige en leuke manier, zodat kinderen plezier krijgen in het schrijven. In Nederland trainden we inmiddels zo’n 1.000 kinderfysio-, kinderergo- en kinderoefentherapeuten in het gebruik van het WRITIC-assessment en het ondersteunde groepsprogramma .’

Consensus over taal

Het WRITIC-assessment is een meetinstrument om bij oudste kleuters in kaart te brengen of ze startklaar zijn om te leren schrijven. Voor kinderen die dit nog niet zijn, is er het WRITIC-groepsprogramma. Hierbij ondersteunt een kindertherapeut de kinderen 10 weken lang in de klas, in samenwerking met ouders en leerkracht.

Wereldwijd is er interesse in het WRITIC-assessment. Zo werd het assessment al vertaald naar het Engels en lopen er vertaalprojecten in Portugal, Griekenland, Slovenie en Bulgarije. Drie jaar geleden startten de onderzoekers – ondersteund door een subsidie van het IXA Impactfonds - met een Duitse vertaling voor Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

De Vries: ‘Het vinden van consensus over de Duitse vertaling was geen makkelijke opgave: het Duits verschilt in de 3 betrokken landen op nuances. Daarnaast zijn er verschillen in de onderwijssystemen. In Duitsland zijn kinderen bijvoorbeeld pas leerplichtig vanaf hun zesde jaar. Een deel van hen gaat naar een afzonderlijke kleuterschool of kinderopvang. Hoe noem je hun begeleiders? Groepsleiders? Leerkrachten? En spreek je van een klas of een groep? En hoe vertaal je het woord ‘krul’ of ‘krassen’. Daarover ga je samen in gesprek, zodat iedereen zich kan vinden in het gekozen taalgebruik.’

Van training tot licentie

Inmiddels is er consensus over de Duitse vertaling van het WRITIC-assessment. De Vries: ‘Duitse studenten Ergotherapie deden vervolgens onderzoek naar de bruikbaarheid van de WRITIC. Hieruit leerden we dat het assessment ook in Duitsland heel goed werkt. Met name belangrijk vanwege de daar bestaande kloof tussen kleuter- en vervolgonderwijs.’

Wanneer het WRITIC-assessment is vertaald, worden nieuwe gebruikers door De Vries getraind. Van Hartingsveldt: ‘Vervolgens ontwikkelen zij een training in hun eigen taal. Wij bezoeken de eerste studiedag en geven, wanneer we zien dat onze informatie juist wordt overgedragen, een licentie af voor verdere implementatie en gebruik van de WRITIC in het betreffende land.

Onze Duitse partners hebben inmiddels een licentie en zijn heel actief met de promotie van ons product. Zij promoten de WRITIC op Duitse congressen, hebben een speciaal hiervoor aangemaakt Instagram-account en nu al een aantal volgeboekte trainingen. Binnenkort hopen we ook samen aan de slag te kunnen met het vertalen van het groepsprogramma.

Ook in Oostenrijk en Zwitserland gaan we starten met de implementatie. Eind november wonen we de eerste studiedag bij in Oostenrijk en met onze Zwitserse collega’s gaan we hiervoor een afspraak plannen. Zodat ook zij binnenkort verder kunnen met het geven van studiedagen in hun eigen land.’

Elkaar inspireren

Onlangs waren De Vries en Van Hartingsveldt in Krakau op het Europees Ergotherapie Congres. Van Hartingsveldt: ‘We hebben daar met collega’s uit Duitsland, Oostenrijk, Slovenië en Bulgarije overlegd en spraken met onze internationale partners af om 2 keer per jaar een (online) meeting te organiseren. Om elkaar te inspireren. Zo houden we tevens zicht op wat er met ons product gebeurt. Inmiddels is er in Portugal bijvoorbeeld een mooi onderzoek afgerond en gepubliceerd, dat de betrouwbaarheid en validiteit van de WRITIC verstevigt.

In Bulgarije en Griekenland zijn we een heel eind met de vertaling van ons assessment. En komend voorjaar starten we waarschijnlijk een samenwerking met Indonesië en Japan.’ Hun droom? De Vries: ‘Dat alle kinderen, wereldwijd, gemakkelijk én met plezier kunnen starten met het schrijven met de hand, zodat dit hun schoolcarrière en zelfvertrouwen ondersteunt.’