BITE-IT: betere thuisrevalidatie voor ouderen door blended care

‘Landelijk worden er op jaarbasis zo’n 53.000 revalidanten opgenomen in een geriatrische revalidatiesetting’, vertelt Marije Holstege. ‘Dat zijn met name ouderen (65+), die naast bijvoorbeeld een beroerte, heupfractuur of COPD ook met andere aandoeningen kampen. Denk aan hart- en vaatziekten. Het totaal aantal geriatrische revalidanten zal de komende jaren toenemen. We hebben al te maken met een personeelstekort in de zorg. Dat maakt dat we anders moeten kijken naar hoe we de zorg in de nabije toekomst organiseren.’

Thuis revalideren

Marije Holstege is hoofdonderzoeker en strategisch adviseur bij Omring én verbonden aan samenwerkingsproject Living Lab GRZPLUS. Sinds kort is ze bijzonder lector Geriatrische Revalidatie bij Hogeschool Inholland en partner bij onderzoeksproject BITE-IT. ‘Vanuit de geriatrische revalidatie willen we dat mensen zo snel mogelijk thuis verder revalideren’, vervolgt ze. ‘Dat heeft grote voordelen, bijvoorbeeld dat je op een natuurlijke manier je gebruikelijke bezigheden oppakt. Toch zien we dat het voor revalidanten vaak lastig is om zichzelf te blijven motiveren. In een opnamesetting word je dagelijks gestimuleerd en gemotiveerd in een uitdagende omgeving. Thuis moet je leren omgaan met je beperkingen in je eigen situatie. Dat is niet voor iedereen makkelijk. Een blended care-interventie – dus ondersteuning in de thuissituatie én online – kan hierin uitkomst bieden. Maar er bestaat nog geen duidelijke richtlijn voor behandelaren om de thuisrevalidatie op een goede manier vorm te geven mét inzet van digitale middelen. Daarbij is het belangrijk dat we ons bewust worden van het essentiële belang van voeding in combinatie met training voor een optimale revalidatie.’

Samenwerking versterken

‘In een geriatrische revalidatiesetting is het gebruikelijk om samen te werken vanuit meerdere disciplines’, vult HvA-lector Oefentherapie – Dagelijks bewegen! Bart Visser aan. ‘Daarbuiten is dit nog niet altijd het geval. Een diëtist heeft vaak geen contact met een fysiotherapeut of ergotherapeut. We willen ook in de thuisrevalidatie deze samenwerking versterken. Therapeuten missen nu vaak het zicht op de behandeling van de ander, terwijl afstemming juist zo belangrijk is. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er een grote samenhang is tussen voeding en beweging bij herstel en revalidatie. Wanneer je je spieren gaat trainen, zijn eiwitten bijvoorbeeld essentieel. Een tekort aan eiwitten kan ervoor zorgen dat je tijdens het trainen zelfs spiermassa afbreekt. Ook lopen ouderen risico op sarcopenie: een snellere afbraak dan aanmaak van spieren door het ouder worden. Binnen het BITE-IT-onderzoek werken we nauw samen met onderzoekers op het gebied van bewegen, voeding en creatieve technologie, zoals we doen vanuit onderzoeksthema Mensen in Beweging (MiB) van het Centre of Expertise Urban Vitality (CoE UV).’

BITE-IT-interventie

Doel van onderzoeksproject BITE-IT is ouderen en hun behandelaren ondersteunen bij het optimaliseren van fysiek functioneren in de thuissituatie door een blended voeding- en beweegprogramma te ontwikkelen en te testen in de praktijk. Visser: ‘Wat is nu eigenlijk een optimale combinatie van fysieke en online begeleiding? Hoe zorg je voor een goede samenhang tussen voeding en beweging? En welke vaardigheden hebben behandelaren nodig om blended care goed te kunnen toepassen? Om antwoorden te vinden op deze vragen en goed zicht te krijgen op het revalidatieproces in de thuissituatie en de knelpunten ervan, gaan we in gesprek met revalidanten en behandelaren. Hieruit volgt een pakket van eisen voor de te ontwikkelen blended BITE-IT-interventie, die we ontwikkelen in nauwe samenwerking met diverse experts, professionals, gebruikers en eHealth-bedrijven. Belangrijk hierbij is dat we voortbouwen op bestaande leefstijlprogramma’s. Het prototype wordt in een haalbaarheidsstudie getest door minimaal 84 ouderen en 25 professionals. Met behulp van 3 meetmomenten – bij aanvang, na 3 én na 6 maanden – onderzoeken we of de eiwitinname en het aantal actieve minuten per dag van revalidanten toeneemt.’

Duurzame implementatie

Tijdens het gehele traject zijn de onderzoekers gericht op een duurzame implementatie van de BITE-IT-interventie in de praktijk. Visser: ‘We ontwikkelen een nascholingsmodule voor professionals en beroepsverenigingen zullen onze bevindingen delen. Daarnaast leggen we verbinding met de curricula van de opleidingen Voeding en Diëtetiek, Fysiotherapie en Oefentherapie om professionals van de toekomst voor te bereiden op de nieuwe manier van werken. Ik hoop natuurlijk dat de interventie deel gaat uitmaken van revalidatietrajecten in de instellingen die bij het onderzoek betrokken zijn. En dat het geheel van daaruit verder ontwikkeld wordt.’

Holstege: ‘We weten nog niet precies hoe de interventie er straks uitziet, maar ik hoop dat deze laagdrempelig is voor de doelgroep, makkelijk inzetbaar voor professionals én bijdraagt aan een verbeterde behandeling voor revalidanten en toekomstbestendige revalidatie.’