Kennis maken in Living Lab Buurtcampus Zuidoost

‘Bij onderzoek denken we al snel aan het ophalen en analyseren van data’, vertelt Jeroen van Egmond. ‘Kennis ontwikkelen in de wijk en onderzoek doen naar de vraag van bewoners is minstens zo belangrijk. We beschikken over veel gegeneraliseerde kennis. Vaak zijn daar de culturele en lokale aspecten uitgefilterd. Deze aspecten heb je echter hard nodig voordat je iets kunt toevoegen in een multiculturele wijk, zoals Zuidoost. We weten bijvoorbeeld dat bewegen gezond is. Maar wil je daarover een bijeenkomst organiseren voor mensen uit een bepaalde culturele gemeenschap, sla je de plank volledig mis als je niet weet dat zij hun kennis opdoen in de kerk en bij elkaar.’

Van Egmond is opgeleid als fysiotherapeut en zorgethicus. Hij werkt als docent-onderzoeker aan de Faculteit Gezondheid van de HvA en is projectleider en coach bij Buurtcampus Zuidoost.

Culturele sensitiviteit

De Amsterdamse wijk Zuidoost is een smeltkroes van culturen met 130 nationaliteiten. Van Egmond: ‘Onze studenten hebben veel kennis van hun vakgebied. Toch leren we ze bij de Buurtcampus eerst kennismaken met buurtbewoners en onderzoeken wat zij nodig hebben. Wanneer ze zomaar op mensen afstappen en hen vragen deel te nemen aan hun onderzoek, worden ze al snel met argwaan bekeken. Wat kom jij hier doen? En hoe weet je wat ik nodig heb? Aansluiten bij wijkbewoners en hun vertrouwen winnen kost tijd én creativiteit.'

'Een student van de opleiding Interaction Engineering wilde onderzoek doen naar eenzaamheid in de wijk, maar hij vond geen aansluiting toen hij op straat vragen stelde. Toen hij in gesprek ging over muziek veranderde dit 180 graden. Uiteindelijk ontwikkelde hij een app en ontmoetingsplatform waarin jongeren hun muziekvoorkeuren kunnen plaatsen.’

Van Keukentafel tot Spreekuur

Buurtcampus Zuidoost is toegankelijk voor alle HvA-studenten. ‘Er komen studenten van de faculteit Gezondheid, maar ook van de opleidingen Toegepaste Psychologie, Social Work, Interaction Engineering, Voeding en Diëtetiek, Sociaal Juridische Dienstverlening en Pedagogiek’, vervolgt Van Egmond. ‘Ze ontmoeten elkaar in vestigingen van de OBA.’

Het Living Lab bestaat uit 3 belangrijke pijlers: De Keukentafel, het Spreekuur en project VIEW (zie kader). Van Egmond: ‘In het programma De Keukentafel Zuidoost ondersteunen 3e en 4e jaars studenten Pedagogiek jaarlijks 35 tot 40 eerstejaars studenten Pedagogiek en Toegepaste Psychologie bij de begeleiding van gezinnen met schoolgaande kinderen. De focus ligt op het creëren van een goede thuis-leeromgeving en op het vergroten van de betrokkenheid van ouders. De studenten komen normaliter bij de bewoners thuis. Ze beantwoorden praktische vragen rondom lezen of gym, maar bespreken ook sportmogelijkheden in de buurt en bijvoorbeeld de aanvraag van een stadspas.'

'Tijdens het Spreekuur kunnen buurtbewoners met uiteenlopende vragen binnenlopen in een locatie van de Buurtcampus bij studenten Social Work en Sociaal Juridische Dienstverlening. Bijvoorbeeld wanneer ze een brief van de overheid niet snappen of hulp willen bij het afbetalen van schulden of het aanvragen van een digiD. Studenten helpen bewoners ter plekke of verwijzen ze door, bijvoorbeeld naar medewerkers van het Wijkteam.’

Van receptenboek tot bordspel

De meeste studentenprojecten over gezondheid ontstaan vanuit project VIEW. Van Egmond: ‘Mijn collega's en ik zijn projectleider én matchmaker. We ondersteunen de samenwerking tussen studenten en maatschappelijke partners, zoals De Buurtkeuken en de Voedselbank. Ook heb ik contact met de regiobeheerder van Woningstichting Rochdale. Hij signaleert wat er gebeurt in de wijk en heeft goede contacten met bewonersverenigingen. Daarnaast sluit ik aan bij vergaderingen van het GIZZO-netwerk, dat bestaat uit meer dan 25 organisaties die de informele zorg ondersteunen.'

'Onlangs liep een groepje studenten Voeding en Diëtetiek mee met het Taalcafé van OBA Reigersbos. Bewoners oefenen er hun Nederlands met een taalcoach. Met interviews en een goede taaloefening onderzochten de studenten wat de buurtbewoners wilden weten over voeding. Aan de hand daarvan ontwikkelden ze een filmpje, een receptenboek en een kwartetspel.'

'Een studentente Interaction Egineering ontwikkelde met een lerares van een van de basisscholen een bordspel rondom het thema eenzaamheid. Beide resultaten werden enorm enthousiast ontvangen.’

Structurele samenwerking

Gezamenlijk ontwikkelen studenten, bewoners en lokale organisaties dus kennis waarmee de buurt geholpen is. Toch is de aansluiting tussen het onderwijs en werken in de wijk nog niet altijd makkelijk. Van Egmond: ‘Binnenkomen in een gemeenschap kost tijd. Studenten moeten vaak binnen 2 weken een plan van aanpak opleveren bij hun studiebegeleider.'

'Gelukkig komt er steeds meer ruimte voor onze wijkgerichte manier van werken. In de nabije toekomst willen we de opgedane kennis graag breder toepasbaar maken en meer structurele samenwerkingen aangaan, zodat we studenten stelselmatig kunnen matchen en kunnen blijven voortbouwen op positieve ontwikkelingen in de wijk.’