Grootschalig RAAK-PRO-onderzoek naar energietransitie in wijken

De omslag naar het gebruik van duurzame bronnen in de gebouwde omgeving van onze huizen en wijken is een enorme maatschappelijke uitdaging voor de komende decennia. Aanpassingen in de buurt zelf, maar ook achter de voordeur zijn nodig. Een overgang naar het gebruik van duurzame bronnen voor verwarming, verkoeling en koken staat op stapel. Tot nu toe spelen technische en financiële overwegingen een dominante rol in deze transitie, terwijl draagvlak en bewonersparticipatie juist cruciaal is voor het succes.

Professionals worstelen met de vraag hoe burgers hierbij kunnen worden betrokken. De noodzaak hiervan is evident, aangezien er veel in de woningen zelf en in de directe leefomgeving moet gebeuren. Tot nu toe zijn bewoners vaak sceptisch, bijvoorbeeld over de kosten die de aanpassingen met zich meebrengen. En als ze participeren lopen hun verlangens en wensen regelmatig vast binnen grote instituties als gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven die de warmtetransitie uitvoeren. Dit is uiteindelijk fataal voor het draagvlak en de uitvoering.

Botsende bewoners

In dit project analyseert een cross-disciplinair consortium van twee hogescholen en twee universiteiten de participatie van bewoners bij de wijkgerichte warmtetransitie, en realiseert het mechanismen om deze te verbeteren. Het consortium richt zich specifiek op de vraag hoe participatieprofessionals van gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven deze bewonersparticipatie binnen hun eigen complexe organisaties kunnen verknopen aan besluitvorming en uitvoering.

Hier botsten wensen van bewoners vaak met allerlei andere technische, financiële en bestuurlijke uitgangspunten waardoor ondoorzichtige interne afwegingen ontstaan. Het is noodzakelijk dat verschillende soorten professionals, bijvoorbeeld met een meer technische, sociale of financiële achtergrond, beter met burgers en met elkaar tot besluiten komen.

Brede samenwerking in de praktijk

Het onderzoek komt tot stand door middel van een RAAK-PRO-subsidie, een financieringsinstrument voor vierjarig onderzoek van hoogwaardige en inhoudelijke kwaliteit. Bij RAAK-PRO staat een vraag uit de beroepspraktijk centraal. Het consortium dat een subsidie toegekend krijgt, bestaat naast de hogeschool, minimaal uit twee mkb-ondernemingen of publieke partijen uit de beroepspraktijk of een combinatie van beide. In dit onderzoek werken negen praktijkpartners mee onder andere woningcorporatie Stadgenoot, energieleverancier Vattenfall en de gemeente Amsterdam en Amersfoort mee (een overzicht van de partners staat onderaan dit artikel).

Het consortium werkt systematisch samen aan het ontwikkelen van nieuwe kennis, onder andere via een promotietraject, en de toepassing daarvan in een Community of Practice. Daarnaast is er een onderwijscomponent: het project gaat cross-disciplinaire en cross-hogeschool (HvA – HU) afstudeerateliers opzetten waarin studenten aan de slag gaan met het vraagstuk van bewonersparticipatie bij de lokale warmtetransitie

De doelstellingen van het consortium zijn:

• Meer inzicht krijgen in de interactie tussen participatie- en backofficeprofessionals in de lokale warmtetransitie
• Samen met deze professionals nieuwe handelingsperspectieven ontwikkelen om deze verbinding binnen de warmtetransitie én in de uitvoering naar andere wijkgerichte opgaven te versterken;
• Deze inzichten en handelingsperspectieven verder ontwikkelen en delen met het bredere veld van huidige professionals via een CoP en de praktijkimpactstrategie (WP4) en met toekomstige professionals via de onderwijsimpactstrategie (WP5).

Partners:

• Hogeschool van Amsterdam
• Hogeschool Utrecht
• Tilburg University
• Universiteit van Amsterdam
• Gemeente Amersfoort
• Gemeente Amsterdam
• Gemeente Heusden
• Gemeente Tilburg
• Over Morgen/Arcadis adviesbureau
• Stroomversnelling
• Vattenfall
• Stadgenoot
• Landelijk Platform Buurt en wijkwerkers

Naast dit onderzoek is binnen onder andere de HvA ook JUST PREPARE met dit thema bezig, een consortium van onderzoekers, gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties dat vier jaar lang onderzoek gaat doen naar de sociale, maatschappelijke en technische aspecten van de energietransitie.

Stan Majoor spreekt op 20 juni in de Balie bij De Koplopers met Teun van de Keuken over het betrekken van burgers bij de energietransitie. Meer over dat evenement vind je hier.