Zes inzichten uit Just.City.Amsterdam.2024

Wat we leerden over rechtvaardigheid in de praktijk

4 dec 2024 12:00 | Rechtvaardige Stad

Eind november streek het Centre of Expertise Rechtvaardige Stad neer in Amsterdam Noord voor de tweede editie van Just.City.Amsterdam. Met het thema ‘rechtvaardigheid in de praktijk', was de keuze voor dit stadsdeel geen toeval. Nadat in Zuidoost en Nieuw-West Nationale Programma’s werden opgezet, dwongen bewoners van Noord een vergelijkbare aanpak af voor hun stadsdeel. In zes groepen gingen we op zoek naar verhalen van mensen die zich inzetten voor rechtvaardigheid in Noord. Wat hebben we van hen geleerd?

1. Liever ongezellige gelijkheid, dan gezellige ongelijkheid

Massih Hutak, opiniemaker en voorman van Verdedig Noord, gaf tijdens zijn workshop een inkijkje in School voor Strijders. In deze leeromgeving willen zij stedelijke gemeenschappen versterken en zelfredzaam maken. Ze gebruiken elementen uit hiphop zoals samplen, block parties en cyphers om principes over te brengen zoals het respecteren en versterken van de kracht van de wijk, leren van elkaars successen en dienstbaar maar uitgesproken zijn. Veel van deze principes zijn door de gemeente overgenomen bij het maken van nieuw participatiebeleid.

Spreek je uit. Liever ongezellige gelijkheid, dan gezellige ongelijkheid.

Massih Hutak, Verdedig Noord

2. Bewoners kunnen de koers van de stad bepalen

Eva Bollen en Esmee Barel van actiegroep Red Amsterdam Noord namen hun groep mee naar het hoofdkwartier op het Mosveld, waar ze vertelden hoe zij met andere bewoners hun zorgen over de ontwikkelingen in Noord bij de gemeenteraad hebben aangekaart. Dit leidde tot Aanpak Noord, een meerjarige strategie die is gebaseerd op de grootste zorgen van de bewoners. Een krachtig voorbeeld van hoe burgerparticipatie de koers van stedelijke ontwikkeling kan bepalen.

3. Een rechtvaardige energietransitie vraagt om samenwerking en gedeeld eigenaarschap

De ‘Inkijkjes in de Energietransitie’ laten zien dat Buiksloterham vooroploopt in de energietransitie. Ontwerper Tessa Steenkamp nam haar groep mee langs deze kleurige kunstwerken die voorbijgangers virtuele inkijkjes geven in de verborgen installaties die deze transitie mogelijk maken. De tour gaf een inkijk in machinekamers achter deuren van gebouwen en in enorme installaties van buizen met restwarmte die onder het IJ door lopen. Tessa maakte ook duidelijk dat een geslaagde energietransitie afhangt van hoe energie als een gedeeld goed wordt beschouwd. En dat het zichtbaar maken van de energietransitie daar een belangrijke rol in speelt.

Buurthuis De Bol - Excursie met Floris Bremen

Inkijkjes in de Energietransitie - Excursie met Tessa Steenkamp

4. 'Wealth’ in Community Wealth Building betekent veel meer dan financiële welvaart

Floris Bremen liet zien hoe groepen bewoners vanuit Buurthuis De Bol werk in de buurt oppakken dat anders zou worden uitbesteed. Zo behouden zij niet alleen financieel vermogen in hun wijk; er ontstaat veel meer dan dat. Het zet bewoners in hun kracht, betrekt hen bij de plek waar zij wonen en resulteert in verantwoordelijkheidsgevoel voor hun omgeving en elkaar.

5. Rechtvaardigheid vraagt om kritische keuzes in stedelijke ontwikkeling

Bart Stuart is al jaren betrokken bij de strijd om Noord en ziet het contrast in zijn wijk steeds scherper worden. Tijdens zijn excursie vroeg hij zich hardop af: "Voor en van wie is deze buurt eigenlijk?" Met verhalen over nieuwbouw in Overhoeks en de gentrificatie in de Van der Pekbuurt illustreerde hij de complexiteit van stedelijke ontwikkelingen. Wie profiteert en wie niet? En wat betekent dat voor rechtvaardigheid in een stad?

Jaap Draaisma, gast-onderzoeker bij de HvA was een van de deelnemers: 'Bart ging in op de ontstaansgeschiedenis van deze naast elkaar liggende wijken. Welke rol speelde het gemeentebestuur, projectontwikkelaars, woningcorporaties, bewoners, kapitaalgroepen? Wat waren en zijn hun waarden en is hun macht? Hoe botste dat, hoe ging het proces, welke krachten wonnen? En wat kunnen we er nu van leren. Heel interessant en in menig opzicht confronterend.'

6. Verhalen maken impact via de juiste kanalen

Ester Gould bracht met de in Amsterdam Noord gefilmde NPO-series Schuldig en Klassen thema’s als schuldenproblematiek en kansenongelijkheid bij een breed publiek onder de aandacht. Tijdens haar workshop deelde ze hoe de makers bewust vanuit diverse invalshoeken werkten om een genuanceerd narratief te creëren. Haar tip: werk met een impact-manager om je boodschap gericht over te brengen via de juiste media.

Lex Velboer, Marije Poel en Ineke Bussemaker in gesprek met Nusret Musa

De Stadsreporters legden de dag vast

Wat ik heb geleerd van de middag is dat de verschillende rollen – ondernemer, maker, spreker/artiest, onderzoeker en vertegenwoordiger – elkaar aanvullen bij het werken aan rechtvaardigheid. De excursieleiders passen vaak in meerdere categorieën.

Bob Knoester, Rechtvaardige Stad

Op weg naar een rechtvaardige stad

Just.City.Amsterdam.2024 heeft ons waardevolle inzichten gegeven in de complexe dynamiek van rechtvaardigheid in de stad. De gedeelde ervaringen en ideeën benadrukken dat echte verandering begint bij samenwerking, het horen van alle stemmen en het actief betrekken van gemeenschappen in besluitvorming. De opgedane kennis biedt concrete handvatten voor volgende stappen, maar het werk is nog lang niet af. We blijven ons inzetten voor een stad waar rechtvaardigheid niet alleen een ideaal is, maar een tastbare werkelijkheid voor iedereen.

Meer weten?

Wil je meer weten over ons Centre of Expertise, het event of heb je een andere vraag?