Onderzoek naar effect extra geld voor bijstandsgezinnen

Deelname van de gemeente Amsterdam aan het onderzoek is een voornemen uit het Amsterdams Coalitieakkoord 2022-2026. Amsterdam is daarmee de derde gemeente waarin het onderzoek van start gaat. De gemeenten Zaanstad en Tilburg stapten al eerder in. De noodzaak van dit initiatief blijkt ook uit het recente onderzoeksrapport 'Een zeker bestaan' van de Commissie Sociaal Minimum, die constateert dat het minimumloon en de uitkeringen te laag zijn.

Opzet onderzoek

Aan het onderzoek, dat halverwege 2024 start, kunnen gezinnen die een bijstandsuitkering hebben met tenminste één thuiswonend kind onder de 18 jaar meedoen. De gemeente Amsterdam heeft de giftendrempel voor de bijstand verhoogd, zodat ze het extra geld ontvangen zonder te worden gekort op hun uitkering. Ook houden deelnemers het recht op kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, zoals afvalstoffenheffing. Gezinnen krijgen tijdens het onderzoek hulp bij het doen van hun aangifte schenkbelasting. Na het onderzoek is er een afbouwfase om een abrupte armoedeval te voorkomen.

Wethouder Marjolein Moorman (Armoede): “Gezinnen die leven in armoede hebben meer stress, gezondheidsklachten en mentale problemen, juist door voortdurende financiële zorgen. Met een maandelijks extra bedrag, zonder nadere voorwaarden of verplichtingen, kunnen deze gezinnen meer grip op hun leven krijgen. De deelnemende gezinnen uit Nieuw-West, Noord en Zuidoost mogen zelf bepalen waar ze het geld aan besteden: daar bemoeit de gemeente zich niet mee. Zo onderzoeken we hoe de vicieuze cirkel van armoede in kwetsbare gezinnen met kinderen kan worden doorbroken op basis van vertrouwen."

Positieve resultaten in buitenlandse studies

Mirre Stallen, projectleider van het onderzoek: “Ervaringen in het buitenland laten zien dat deze aanpak werkt. Geld geven leidt daar tot minder stress, minder angsten of depressies en minder gezondheidsklachten. Het kan mensen lucht en ruimte bieden om op zoek te gaan naar een baan. Ook kinderen hebben er baat bij. Zo presteren zij beter op school als er thuis minder financiële problemen zijn. Of we deze effecten ook terugzien in de Nederlandse context kunnen we nu als onafhankelijke partij gaan onderzoeken. Dat is nog niet eerder gedaan. Om mogelijke effecten goed te kunnen meten is het wel essentieel dat de gezinnen die meedoen (en daarmee de uitkomst) zo min mogelijk worden beïnvloed door andere factoren.” De uitkomsten van het onderzoek worden in 2026 verwacht.

Duurzame oplossingen voor aanpak armoede

Dankzij de financiering door Stichting RCOAK, een Amsterdams vermogensfonds dat onder meer de giften aan de 300 gezinnen verstrekt, is deelname van Amsterdam mogelijk. Met het onderzoek willen de partijen nieuwe kennis ontwikkelen en komen tot duurzame oplossingen voor mensen die moeten rondkomen van weinig geld. Bas Pieck (programmaleider Kansfonds): “Waarom is het armoedecijfer in Nederland al zó lang zó hoog? Wij denken dat dat komt omdat we ons alleen focussen op de mensen die in armoede leven. Alsof bij hén de oplossing ligt – en dus het probleem. Maar dat is niet zo. Armoede is niet het gevolg van verkeerd omgaan met geld, maar gewoonweg van te weinig geld hebben om van rond te komen. En van een complex systeem dat mensen verder de armoede induwt. Daarom moeten we op zoek naar oplossingen die wel werken.”