Hogeschool van Amsterdam
  1. Home

Waardevol samenwerken in stadslabs

Tweejarig onderzoek De Stad als Lab afgerond

30 nov 2022 15:20 | Kenniscentrum Maatschappij en Recht

Hoe pakken we complexe problemen als woningnood, vergrijzing, tekorten op de arbeidsmarkt en armoede aan? De laatste jaren wordt er niet alleen naar de overheid gekeken voor oplossingen voor deze weerbarstige vraagstukken, maar wordt over deze ‘wicked problems’ nagedacht in samenspraak met alle belanghebbenden. Bijvoorbeeld binnen een Stadslab, daar worden lokale inzichten meegenomen en wordt de aanpak dicht bij de praktijk georganiseerd.

Project Stad als Lab afgerond

Vier hogescholen en twee universiteiten hebben de afgelopen twee jaar in het project Stad als Lab participatief actieonderzoek gedaan in acht stadslabs in de Randstad. Hun centrale vraag was “op welke manier kunnen stadslabwerkwijzen worden vormgegeven en ingezet, zodat ze bijdragen aan een betere omgang met complexe stedelijke opgaven?” Met als uiteindelijk doel: professionals voorzien van inzichten, ervaringen en vaardigheden die nodig zijn voor het succesvol opzetten, meewerken aan en uitvoeren van stadslabs. Het project leverde verschillende kennisproducten op, waaronder een MOOC (Massive Open Online Course) voor overheidsprofessionals, e-magazine en handreiking voor waardevol samenwerken in Stadslabs en werd afgesloten met een congres.

“Er bestaat niet één model of juiste aanpak voor een stadslab. Hoe men samenwerkt, welke rol iedereen mag innemen en hoe men omgaat met de knelpunten en dilemma’s is van belang voor een succesvol lab. Met onze handreiking krijgen docenten en professionals mooie inzichten in het opzetten van een lab of in het oplossen van lastige puzzels.”

Wouter Jaspar, onderzoeker Hogeschool Inholland

Stadslabs bieden veel mogelijkheden tot experimenteren en innoveren, met nieuwe vormen van samenwerking tussen ‘ongebruikelijke’ partijen, om samen lastige puzzels op te lossen. In alle labs zien we aandacht voor leren, experimenteren en cocreëren, het willen aanpakken van complexe opgaven en de geografische afbakening. De voorbeelden in het e-magazine tonen aan dat de inzet om dat te doen tot mooie resultaten kan leiden.

Geen standaard draaiboek, wel een stevige handreiking

Wat duidelijk wordt is dat, hoe mooi de resultaten ook, het stadslabproces veel puzzels en hoofdbrekens met zich meebrengt. Juist omdat het gaat om ruimte voor innovatie op een manier die past bij de eigen context, leveren de onderzoekers geen standaard ‘draaiboek’ op, maar wel een handreiking voor waardevol samenwerken in Stadslabs.

“In de labs speelt een heel fijne dynamiek tussen verschillende krachten, bijvoorbeeld: hoe erken je de waarde van ervaringen uit het verleden? En hoe kun je dan tegelijkertijd een andere weg inslaan op basis van nieuwe inbreng? Bijna alle labs lopen hier tegenaan. Want als je over het verleden heen walst, gaat het tegen je werken. In onze handreiking geven we daarom houvast aan hoe je dit soort vragen in je lab kunt onderzoeken.”

Elke van der Heijden, onderzoeker Hogeschool van Amsterdam

Het onderzoek laat zien dat de dynamiek per stadslab verschilt, maar dat in elk stadslab, ongeacht het onderwerp of de context, gedraaid wordt aan de knoppen van Puzzling, Participation en Powering (3 P’s) om verandering op gang te brengen. De verschillende leerervaringen staan centraal in de handreiking voor professionals, docenten en onderzoekers. Ze zijn weergegeven in korte miniaturen die ieder een rijk verhaal vertellen en vertaald naar acht inzichten en een overzicht van activerende vragen waarmee deelnemers in een stadslab zelf lastige situaties kunnen onderzoeken.

Samenwerking

Het lectoraat Public Governance (De Haagse Hogeschool) leidde in samenwerking met de lectoraten Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken (Hogeschool van Amsterdam), Participatie en Stedelijke Ontwikkeling (Hogeschool Utrecht) en Dynamiek van de Stad (Hogeschool Inholland), en de Vrije Universiteit en Wageningen University & Research het onderzoek.

“De samenwerking tussen onderzoekers van verschillende hogescholen en universiteiten had wel wat weg van die in stadslabs: elk werkpakket vroeg om serieuze samenwerking tussen onderzoekers met verschillende achtergronden en specialisaties, elk werkend vanuit een andere hogeschool of universiteit. Onderzoekers brachten verschillende perspectieven in, en hun inhoudelijke interesses en ambities liepen uiteen. Dat was niet altijd makkelijk, maar wel inspirerend en leerzaam, en leidde tot hele waardevolle inzichten.”

Christine Bleijenberg, projectleider Stad als Lab

Meer weten?

Wil je meer weten over dit project of in het algemeen over stadslabs? Anna de Zeeuw en Elke van der Heijden vertellen je graag meer.