Dialogisch burgerschapsonderwijs over controversiële thema’s in de klas

Project

Burgerschapsonderwijs wordt in een polariserende samenleving steeds belangrijker. Een uitdaging is het bespreken van maatschappelijk controversiële vraagstukken, zoals migratie, stikstofcrisis, terrorisme en het slavernijverleden , en daarmee bij te dragen aan de burgerschapsvorming van jongeren. Docenten zijn zoekende naar manieren om deze onderwerpen te behandelen. Met dit onderzoek willen we meer inzicht krijgen in de manieren waarop docenten vorm kunnen geven aan kritische dialogen over maatschappelijke gepolariseerde vraagstukken. Er wordt daarbij specifiek aandacht besteed aan het aanleren van basisvaardigheden en -houdingen voor dialoog.

Het onderzoek levert kennis op over hoe docenten maatschappelijke gepolariseerde vraagstukken effectief kunnen inzetten om de burgerschapsvorming van leerlingen te bevorderen. Daarbij levert het project evidence-based handelingsprotocollen, lessenseries en een professionaliseringstraject op voor docenten van de maatschappijvakken in het voortgezet onderwijs. De lesmaterialen zijn zo vormgegeven dat ze toepasbaar zijn bij uiteenlopende maatschappelijk gepolariseerde vraagstukken die docenten in hun lessen aan de orde willen stellen.

Dit project wordt uitgevoerd onder het lectoraat Burgerschapsonderwijs. Voor het professionaliseringstraject worden vo-docenten gezocht. Informatie is hier te vinden.

Doelgroep

Bij dit onderzoek betrekken wij leerlingen (en hun docenten) uit het derde en vierde leerjaar van het voortgezet onderwijs in Nederland. Deze leerlingen volgen de maatschappijvakken en zitten in een leeftijdsfase waarin zij vaak en in sterke mate met maatschappelijke vraagstukken bezig zijn.

Uit voorgaande onderzoeken is gebleken dat Nederlandse jongeren lang niet altijd de bereidheid hebben zich te verdiepen in anderen, naar andere perspectieven te luisteren en om andersdenkenden dezelfde rechten te gunnen. Onder leerlingen bestaat een kloof in de mate waarin zij het gevoel hebben dat hun eigen standpunten in discussies ertoe doen en die kloof loopt vooral langs opleidingstypen (vmbo en havo/vwo). Tevens ervaren deze leerlingen het Nederlandse schoolklimaat als minder open en leren zij minder vaak over burgerschapsonderwerpen en er bestaan daarbij grotere verschillen tussen vmbo en havo/vwo dan in Europese landen.

Nederlandse docenten zijn zoekende naar manieren om gepolariseerde vraagstukken te behandelen en daarmee bij te dragen aan burgerschapsvorming van hun leerlingen. Zij zijn veelal nog niet voldoende toegerust om dat te kunnen.

Praktijkpartners en andere partners

Een consortium van HvA, UvA, diverse scholen voeren samen met onder meer de vakverenigingen van maatschappijleer en geschiedenis het onderzoek uit. De interventie, gericht op het bespreken van controversiële onderwerpen voor alle maatschappijvakken in vmbo en havo/vwo, wordt vanuit de gezamenlijke behoefte aan verdere kennisontwikkeling opgezet in nauwe samenwerking met docenten, lerarenopleiders en onderzoekers.