Publicatie internationaal ICCS-onderzoek burgerschap

Kennis Nederlandse scholieren over democratie blijft achter

28 nov 2023 20:49 | Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding

Lector Burgerschapsonderwijs Hessel Nieuwelink werkte samen in een consortium aan ICCS-onderzoek dat eind november is gepubliceerd. Het rapport geeft een uitgebreid en representatief beeld van burgerschapscompetenties van veertienjarige jongeren in Nederland en het burgerschapsonderwijs in het tweede jaar van het vo.

In het ICCS-onderzoek (International Civic and Citizenship Education Study) is gekeken naar de kennis en opvattingen van democratie onder jongeren van een jaar of 14: scholieren uit de tweede klas van de middelbare school.

Via een vragenlijst is de kennis van scholieren getest. Om inzicht te krijgen in hun opvattingen met betrekking tot de democratie moesten jongeren stellingen beantwoorden. Bijvoorbeeld over gelijke rechten van mannen, vrouwen en minderheidsgroepen, of over de deelname van jongeren aan politieke activiteiten.

Hessel Nieuwelink

Een aantal centrale uitkomsten

1. Kennis over burgerschap en de democratische rechtsstaat

Nederlandse leerlingen scoren gelijk aan het internationale gemiddelde, maar beduidend lager dan landen die op Nederland lijken, zoals de Scandinavische landen of de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen
Kennis van Nederlandse leerlingen is lager dan zes jaar geleden.
De verschillen in kennis in Nederland zijn groot. Dit loopt o.m. via de lijnen van opleidingstype, opleiding van de ouder en migratieachtergrond

2. Houdingen over democratie en gelijke rechten

Een overgrote meerderheid van jongeren ondersteunt democratie en is positief over het functioneren van het politieke systeem
Maar in Nederland verwachten minder jongeren politiek te zullen participeren (oa stemmen) dan in vergelijkingslanden
Er is grote steun voor gelijke rechten voor verschillende etnische groepen en genders. Maar deze steun is lager dan elders

3. Burgerschapsonderwijs

Scholen doen in NL relatief weinig aan burgerschapsonderwijs
Leraren besteden relatief weinig aandacht aan verschillende perspectieven op politieke en maatschappelijke onderwerpen, en aan diversiteit en inclusie.
In vergelijking met leeftijdsgenoten elders zeggen Nederlandse leerlingen dat ze op school minder geleerd hebben over burgerschap.
Leraren voelen zich in andere landen beter voorbereid dan in Nederland op lesgeven over onderwerpen als mensenrechten, democratie, politiek, rechtsstaat en diversiteit en inclusie.

Over de steekproef

Aan het onderzoek namen meer dan 20 landen deel.
In Nederland namen 124 scholen deel
2609 leerlingen in Nederland vulden een uitgebreide vragenlijst in
1062 leraren in Nederland vulden de vragenlijst in.

Onderzoekers: Remmert Daas, Anne Bert Dijkstra, Geert ten Dam, Esther Karkdijk, Harm Naayer, Ineke van der Veen.

Rapportage: Burgerschap in beeld