Programma Ondernemerschap
Project Fenix
Verhalen over vallen en opstaan van ondernemers
Binnen het project Fenix wordt naar verschillende facetten van ondernemerschap gekeken. Er is gekozen om nadrukkelijk falen en herstart te agenderen omdat dit een onderbelichte kant van ondernemerschap is.
Project Fenix is een initiatief van het lectoraat Entrepreneurship waarin naar verschillende facetten van ondernemerschap wordt gekeken. Er is gekozen om ook het aspect falen en herstart nadrukkelijk te agenderen, omdat dit zowel in onderzoek als in onderwijs een onderbelichte kant van ondernemerschap is. Dit terwijl ondernemerschap wordt gekenmerkt door vallen en opstaan en de realiteit is dat veel ondernemingen het niet redden. Dit falen en vooral de manier waarop ondernemers dit weer te boven komen, is de kern van ons onderzoek.
De doelen van dit project zijn:
- Laten zien dat (omgaan met) tegenslag, falen en herstel een natuurlijk onderdeel vormen van het ondernemerschapsproces en dat zelfs de beste en meest ervaren ondernemers hiermee te maken kunnen krijgen;
- Beschrijven, via publicaties, lesmateriaal en presentaties, hoe ondernemers en hun stakeholders reageren op ondernemingsfalen en het daarvan weer herstellen;
- Bevindingen formuleren en delen, via beleidsadvies en onderwijs, om de (financiële, sociale, emotionele en andere) kosten van ondernemingsfalen te verminderen, het herstelproces te versnellen en ondernemerskapitaal te behouden
Dit willen we bereiken door verhalen te verzamelen en te analyseren van ondernemers die te maken hebben gehad met ondernemersfalen. Hoewel elk verhaal persoonlijk is, zijn de interviews gericht op hoe cognities van en interacties tussen de ondernemer en diens sociale netwerk het faal- en herstelproces beïnvloeden. Na het anonimiseren en bewerken van de interviews, worden de verhalen opgenomen in onze database. In geen geval is een verhaal in de database herleidbaar tot een individuele ondernemer of onderneming. Deze database van meer dan duizend verhalen is uitsluitend gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijsdoeleinden.
Wat doen we?
We verzamelen verhalen sinds 2017 over verschillende soorten ondernemersfalen en -herstel. De faalervaringen kunnen betrekking hebben op extreme gevallen zoals faillissement of onvrijwillige beëindiging of verkoop van een (deel van de) onderneming. Voorbeelden van verhalen zijn innovatieprojecten, nieuwe marktintroducties of andere investeringen die verkeerd zijn verlopen en geleid hebben tot het sluiten van een filiaal of afdeling, het ontslaan van één of meerdere werknemers, of het vervangen van het management om de rest van het bedrijf te laten overleven.
Op basis van de verhalen kunnen we patronen in kaart brengen en (wetenschappelijk) inzicht geven in het proces van falen en herstart. De ondernemer is door het delen van het verhaal ook een voorbeeld voor studenten. Het delen van ervaringen helpt toekomstige ondernemers om zich voor te bereiden op en om te gaan met tegenslagen en makkelijker te herstellen. Op basis van inzichten uit onderzoek hebben we een protocol ontwikkeld waarmee studenten ondernemers kunnen interviewen.
FENIX OUTPUT
Als student ondernemerschap is het belangrijk bewust te worden dat ondernemerschap niet altijd over rozen gaat en vooral ook dat je leert hoe je met tegenslag om kunt gaan. Met deze Fenix-module krijgen studenten de kans om meer te leren over innovatietrajecten, ontwikkelingen in een economische sector, en het uitbreiden van een businessnetwerk. Of studenten nu zelf ondernemers willen worden, of dat ze in de toekomst ondernemers gaan ondersteunen: de verhalen van ervaringsdeskundigen helpen bij het ontwikkelen van een realistisch beeld van ondernemerschap.
De onderwijsmodule is gemaakt voor het reguliere onderwijs. De module kan worden afgestemd op de opleiding waar die gebruikt wordt en op de lesreeks waarbij wordt aangesloten. In de kern, bestaat de module uit een opdracht om een ondernemer te interviewen, lessen uit het ondernemersverhaal te trekken en toe te passen op het eigen leertraject. De ervaringen van de ondernemers kunnen inzicht geven in waar het mogelijk fout kan gaan in de ontwikkeling van een bedrijf en hoe dat te voorkomen is bij toekomstig handelen.
Om voor de interviews ondernemers te vinden die met ernstige tegenslagen te maken kregen of zelf failliet gingen, adviseren we de deelnemende studenten rond te vragen binnen hun eigen netwerk (familie, vrienden en kennissen). Ook lokale kranten bieden vaak bruikbare informatie.
De module is via de mail te krijgen, in overleg met de HvA onderzoeksleiders. Na de aanvraag, wordt gekeken hoe de module kan worden aangepast op de opleiding/ lessenreeks en hoe de HvA de implementatie kan ondersteunen. Voorwaarde is dat de HvA wordt genoemd als ontwikkelaar van de Fenix Module.
De kennis en expertise die we in de afgelopen jaren op hebben gebouwd, hebben we vertaald naar beelden, illustraties en opdrachten.
Bekijk de ECSB-blog met een voorbeeld van een workshop voor docenten en adviseurs in ondernemerschap
WORKSHOPS OP MAAT
Een presentatie of workshop kan op maat gemaakt worden in overleg met de HvA onderzoeksleiders binnen de volgende thema’s:
De inhoud van falen en herstarten:
- Definities van falen, wendbaarheid en herstel.
- Vroegsignaleren en crisis voorkomen.
- Rol van de ondernemer en andere belangrijke actoren in de omgeving.
Vicarious Learning – Leren van verhalen van anderen:
- Theorie achter het leren uit ervaringen van iemand anders.
- Patronen uit verhalen van falen en herstart.
- Toepassen van deze methode in andere thema’s.
Het uitvoeren van kwalitatief onderzoek:
- Een interview houden: hoe doe je dat en hoe bereid je je voor?
- Protocollen om te transcriberen: wat houdt dat in?
- Protocollen om te anonimiseren: wat moet wel of niet geanonimiseerd worden?
In 2017 zijn we een database gestart waarin inmiddels meer dan duizend verhalen te vinden zijn. Deze verhalen zijn verzameld door studenten die meewerkten aan dit project. In de afgelopen periode hebben niet alleen de onderzoekers de data gebruikt, maar ook studenten de data gebruikt om onderzoek te doen bij hun afstudeertrajecten.
In de verhalen is de volgende informatie verzameld:
- Persoonlijke kenmerken van de ondernemer
- Achtergrond en branche van de onderneming
- Beschrijving van de tegenslagen en het herstelproces
- Het netwerk van betrokkenen van de ondernemer
- Lessen zoals aangegeven door de ondernemer
De database is beschikbaar voor onderzoeksdoelen. Je kunt een verzoek indienen om de data in te zien en te bewerken via een e-mail aan Ingrid Wakkee, HvA lector Entrepreneurship.
De transcripten die op basis van de interviews zijn gemaakt zijn geanonimiseerd en gecodeerd volgens de AVG-richtlijnen, om de identiteit van ondernemers en studenten te beschermen (voorbeelden van de toestemmingsverklaring en het protocol om te anonimiseren zijn beschikbaar als onderdeel van de onderwijsmodule).
Boeken
- Alvarado Valenzuela J.F., Blagburn N., Martens J. 2021. Project Fenix. ISBN 9789491371400
- Wakkee I. 2010. Faillissement en Herstart; Entrepreneurship Update. ISBN/EAN: 978-90-78621-08-9
Wetenschappelijke artikelen
- Martens J, Alvarado Valenzuela J.F. (2019) Hulp voor ondernemers in nood. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie 93(3/4): 127-134.
- Alvarado Valenzuela J.F., Wakkee I., Martens J., Grijsbach P. (2020) Lessons from entrepreneurial failure through vicarious learning, Journal of Small Business & Entrepreneurship, DOI: 10.1080/08276331.2020.1831839
De data van project Fenix biedt veel mogelijkheden aan studenten die voor het schrijven van hun bachelor- of masterscriptie een onderzoek willen doen. Wanneer studenten de data willen gebruiken, krijgen ze begeleiding van de onderzoekers van Project Fenix.
In de afgelopen jaren zijn er al verschillende onderzoeken gedaan door zowel studenten van de HvA, AMSIB als de Vrije Universiteit. Enkele voorbeelden:
- Een student van Commerciële Economie deed onderzoek naar de rol van verschillende partijen binnen een bedrijf en hoe zij reageren in het geval van een business crisis (scriptie Carmen Been, HvA 2019),
- De data zijn gebruikt om inzicht te krijgen in verhalen over falen van vrouwelijke ondernemers (scriptie Samantha Francisco, HvA 2020),
- Een student van AMSIB deed onderzoek naar de invloed van internationalisering op het proces van falen in een onderneming (scriptie van Max Spierings, AMSIB 2020),
- Een MBA student/ tevens HvA-medewerker heeft onderzoek gedaan naar hoe financieel adviseurs omgaan met hun rol als een onderneming in de problemen komt (thesis van Desiree de Bos- van Birgelen, Nyenrode 2020),
- Ook zijn de data gebruikt om onderzoek te doen naar de verschillen tussen vrouwelijke en mannelijke studenten in het omgaan met deze opdracht (scriptie van Myrthe Bootsma, VU 2021 ),
- Studenten gebruikten de data om in te zoomen op de rol van het netwerk bij ondernemers in zwaar weer (scriptie van Meredith Petrisie, VU 2021 en scriptie van Joury Ottenbros, HvA 2021),
- Andere studenten hadden belangstelling om juist naar de toekomst te kijken: Hoe kijken ondernemers die met ernstige problemen te maken hebben gehad naar de toekomst? (scriptie van Jim Woudstra, HvA 2021; scriptie van Judy Westenberg, HvA 2021).
In de afgelopen jaren hebben we met de volgende partijen samengewerkt:
Binnen de HvA:
- Opleiding Creative Business – Faculteit Digitale Media en Creatieve Industrie in de specialisatie Mediaondernemerschap samen met Annemieke Boer.
- Opleiding Commerciële Economie – Faculteit Business en Economie in de Entrepreneurship Track samen met Stefan Molenaars, Pere Guanter en Zouhair Ben Abdelkarim.
- Opleiding Sport, Management en Ondernemerschap – Faculteit Bewegen, Sport en Voeding met de team ondernemerschap geleid door Wilko de Graaf en samen gewerkt met Jet van der Werf
Buiten de HvA:
- Avans Hogeschool, opleiding Business Innovation samen met Yvonne Koert en Anne Marieke Fransen
- Hogeschool Rotterdam, lectoraat Business Innovation samen met de team geleid door Dr. Arie de Wild.
- University of Northumbria, VK, Faculteit van Business, vak Business Closure samen met Dr. Natalia Blagburn.
- University of Taphar samen met Dr. Karminder Ghuman.
- University of Matej Bel University in Banská Bystrica, Slovakia samen met Andrea Zelienkova
Presentatie op Gala van de Wetenschap
In 2019 hebben we onze ervaringen vanuit het project Fenix gedeeld op het Gala van de Wetenschap. Wij hebben verteld over het belang van praktijkgericht onderzoek naar ondernemerschap en over veerkracht van ondernemers.
Presentatie Fenix tijdens het Gala van de Wetenschap