'Leren hoe je emotie de ruimte geeft is ongelooflijk belangrijk voor elke ambtenaar.'

Sinds maart 2024 is socioloog en bestuurskundige Imrat Verhoeven bijzonder lector Democratisch Professionalisme aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Al veel langer doet hij onderzoek en geeft hij les bij de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Wanneer hij zijn lectorale rede uitspreekt voor de HvA zit de zaal dan ook vol met collega’s van beide onderwijsinstellingen. Bovendien zijn er veel mensen uit het werkveld aanwezig, want voor hen in het bijzonder wil Verhoeven iets betekenen.

Verandering in kwetsbare wijken

In zijn rede vertelt Verhoeven over ‘kwetsbare wijken’, waarin de afstand tussen de overheid en haar burgers groot is en het vertrouwen laag. Juist met die wijken heeft de overheid grote plannen. Masterplannen in Amsterdam Zuidoost en Nieuw-West bijvoorbeeld om de buurt veiliger en leefbaarder te maken. Of plannen om de energietransitie te versnellen, bijvoorbeeld door huizen van het gas te halen. Maar om dat voor elkaar te krijgen, zal de overheid eerst het vertrouwen van de burgers moeten winnen, betoogt Verhoeven, om vervolgens sámen met hen aan de problemen te werken.

Uitvoerende professionals zijn die manier van werken echter niet of nauwelijks gewend. Verhoeven wil hun leren om hun macht en taken te delen, terwijl ze hun professionaliteit behouden. ‘Democratische professionaliteit,’ noemt Verhoeven dit in navolging van de politicoloog Albert Dzur. Maar hoe doe je dat?

Vijf activiteiten

Samen met socioloog Evelien Tonkens bedacht Verhoeven vijf activiteiten om uitvoerende professionals te leren hoe ze hieraan kunnen werken. ‘De eerste activiteit is bewoners erkenning geven door actief naar hen te luisteren,’ zegt Verhoeven. ‘Zeker onder bewoners van kwetsbare wijken bestaat er grote behoefte aan erkenning. Ze willen zich gezien en gehoord voelen.’ De tweede activiteit is dat uitvoerende professionals tegenstand bieden wanneer regels en verhalen bewoners dehumaniseren. Vervolgens moeten ze overleggen met bewoners, niet om consensus te bereiken, maar om meningen uit te wisselen en te verhelderen. ‘In de zestien jaar dat ik dit werk doe, valt me steeds weer op: er is te weinig aandacht voor emoties,’ zegt Verhoeven. ‘Leren hoe je emotie de ruimte geeft zonder dat je die diskwalificeert is een ongelooflijk belangrijke vaardigheid. Die hoort in het kernpakket van elke ambtenaar te zitten.’ Verder is het belangrijk dat professionals de ervaringen, emoties en standpunten van de bewoners vertegenwoordigen binnen publieke instanties en bewoners stimuleren om voor zichzelf op te komen. Als laatste kunnen uitvoerende professionals overbruggen en verbinden door bewoners te stimuleren zich bij anderen aan te sluiten en door hen te verbinden met publieke instanties.

Wetenschap die taal geeft aan dagelijkse worstelingen

Na afloop van zijn rede krijgt Verhoeven van Jopie Nooren, voorzitter van het College van Bestuur van de HvA, het draagteken omgehangen. In het gesprek daarna onder leiding van de decaan van de Faculteit Maatschappij en Recht, Jean Tillie, geeft Sjoukje Alta, leidinggevende bij de Gemeente Amsterdam, aan hoe blij ze is met Verhoevens rede. ‘Het is wetenschap die taal geeft aan wat ik dagelijks doe en waar ik mee worstel. En dan geeft hij nog handvatten ook.’ Marianne de Koning, eigenaar van sociale onderneming De Verbindingskamer, herkent eveneens veel uit Verhoevens verhaal. Zij komt met mensen uit kwetsbare wijken in gesprek door bij hen aan te bellen met een bos bloemen. ‘Dat is die erkenning,’ zegt Verhoeven. ‘Voordat je begint over windmolens of andere plannen die de gemeente heeft, is het belangrijk om je perspectief te verruimen. Kun je de ander echt zien?’

Fotografie door Christa Romp