Willemijn Vermeer nieuwe associate lector Ecologische hartslag
31 maart 2025
Willemijn Vermeer is de nieuwe associate lector Ecologische hartslag binnen het lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad. Binnen deze onderzoekslijn onderzoekt ze of en hoe duurzaam gedrag intrinsiek gemotiveerd kan zijn. Vegan of vegetarisch eten bijvoorbeeld, niet omdat het moet of tot minder CO2-uitstoot leidt, maar omdat het past bij je persoonlijke drijfveren. Een interview.
Waar gaat je onderzoekslijn over?
‘Veel mensen zijn zich bewust van het klimaatprobleem, maar gedragen zich nog niet zo duurzaam als ze zouden willen. Een reden kan zijn dat ze denken dat het geen zin heeft. Als ik me duurzamer gedraag, doen andere mensen, grote bedrijven of de overheid toch niets. Een andere reden is dat mensen het gevoel hebben dat ze er alleen maar bij verliezen. Je mag geen vlees eten, niet meer naar Thailand vliegen, je hebt minder comfort. Maar duurzaam gedrag kan ook voortkomen uit een gevoel van verbondenheid met de natuur, het verlangen om zorg te dragen voor elkaar en onze gedeelde leefomgeving. Hiermee kan duurzaam gedrag op zichzelf -dus intrinsiek- waardevol zijn. Die positieve benadering vind ik interessant. Daarom ga ik onderzoeken of duurzaam gedrag samenhangt met het hebben van zulke intrinsieke aspiraties.’
Ik ben benieuwd naar de onderliggende drijfveren die mensen hebben om zich duurzamer te gedragen, en of het op zichzelf lonend kan zijn als je daarnaar handelt.
Wat zijn intrinsieke aspiraties?
‘Intrinsieke aspiraties zijn drijfveren die niet zozeer gericht zijn op winst of status, maar eerder op persoonlijke groei, verbinding met andere mensen en met de natuur. Gedrag dat in lijn is met deze intrinsieke aspiraties geeft dus op zichzelf een gevoel van voldoening ongeacht de beloning of erkenning hiervan door anderen. Daarbij is bekend dat het najagen van intrinsieke aspiraties bijdraagt aan mentaal welzijn. Iedereen heeft intrinsieke aspiraties, maar bij de een staan ze meer op de voorgrond dan bij de ander. De vraag is dus: maken mensen die meer intrinsieke aspiraties hebben vaker duurzame keuzes? Geeft het feit dat zij vanuit hun intrinsieke drijfveren handelen hen op zich al een goed gevoel, nog zonder naar de verminderde CO2-uitstoot of naar wat anderen doen te kijken? En maken die intrinsieke aspiraties, die dus vaak bijdragen aan mentaal welzijn, hen ook weerbaarder voor de gevolgen van klimaatverandering? ’
Dus in plaats van direct het gedrag te veranderen wil je kijken naar de aspiraties en waarden die daaronder liggen?
‘Precies. Nu wordt duurzaam gedrag nog vrij vaak instrumenteel benaderd. Er worden interventies ontwikkeld en vervolgens wordt er gekeken of het gedrag verandert, zodat de CO2-uitstoot omlaag gaat. Dat is een prima benadering, maar ik wil daarnaast uit een ander vaatje tappen. Ik ben benieuwd naar de onderliggende drijfveren die mensen hebben om zich duurzamer te gedragen en of het op zichzelf lonend kan zijn als je daarnaar handelt.’
Hoe ga je dit onderzoeken?
‘Naast dat ik me in eerste instantie verder ga verdiepen in dit thema aan de hand van bestaand onderzoek en verkennende interviews wil ik me richten op jongeren en jongvolwassenen. Omdat zij hun aspiraties en waarden nog aan het vormen zijn, vormen ze een interessante doelgroep. Ik hoop dat deze benadering hen wat weerbaarder kan maken, omdat de klimaatcrisis ook invloed heeft op hun mentale gezondheid. Ik ben nog aan het brainstormen en gesprekken aan het voeren met andere onderzoekers. Misschien kan storytelling een manier zijn om hun aspiraties en waarden te beïnvloeden. Verder vind ik het belangrijk om aandacht te hebben voor onze eigen positie als onderzoekers. Binnen ons lectoraat werken allemaal mensen die in een groene bubbel leven waarin je sociaal sterk staat als je zegt dat je niet zo materieel ingesteld bent en wilt leven vanuit je intrinsieke aspiraties. Een sufficiency lifestyle, leven van genoeg, in plaats van maximale materiële rijkdom. Maar wij hebben al een bepaalde sociaal-economische basis. Ik vind het belangrijk om daar oog voor te hebben.’
Waar komt de naam ‘Ecologische hartslag’ vandaan?
‘Binnen ons lectoraat doen we al onderzoek naar de ecologische voetafdruk – het verminderen van je CO2-uitstoot – en de ecologische handafdruk – het positieve effect dat je op anderen kunt hebben als het gaat om duurzaam gedrag. De “ecologische hartslag” past in dit rijtje. Inhoudelijk vonden we de naam mooi, omdat aspiraties uit je hart komen en het hart onderliggend blijft kloppen, ook als het met de ecologische voetafdruk of handafdruk nog niet helemaal lukt. Het hart klopt altijd door.’