Einde Circular Wood 4.0: resthout uit horeca hergebruiken

Circulaire economie stimuleren

Hoe kan een slimme upcycle wood factory, waarin computational design en robotproductie samenkomen, zinvolle toepassingen uit resthout creëren voor de horeca? Die vraag stond centraal in het tweejarige project Circular Wood 4.0, een onderzoek dat anno 2025 relevanter is dan ooit. Want de vraag naar hout in ons land stijgt, hoewel maar 10 procent van ons grondgebied uit bos bestaat. ‘Slechts 5 procent van het hout dat we hier in Nederland nodig hebben komt van eigen bodem. De rest moeten we importeren,’ aldus Malé-Alemany. 

Dat terwijl het hergebruiken van resthout ook een mogelijkheid is. ‘Maar liefst 62 procent van het resthout in ons land eindigt nu in de verbrandingsoven’, zo vertelde Malé-Alemany tijdens haar presentatie. ‘De rest wordt verwerkt tot spaanplaat, een laagwaardige toepassing. Het is namelijk te arbeidsintensief om grote hoeveelheden hout van verschillende grootte en soort te verwerken. Maar computational design en productie met robots maken hergebruik van resthout wél een rendabele optie.’ Een optie die bovendien past binnen de ambitie van Nederland om toe te werken naar een circulaire economie.

Resthout uit horeca hergebruiken

In Circular Wood 4.0 werkten onderzoekers van de Digital Production Research Group (DPRG) van de HvA intensief samen met bedrijven uit de horeca, houtsector en de Smart Industry. Ook kennisinstituten TNO, HMC en Bouwlab R&Do namen deel. ‘Horecabedrijven, zoals hotels en restaurants, vervangen regelmatig hun interieur. Er valt hier dus veel duurzaamheidswinst te behalen met het gebruik van resthout’, legde Malé-Alemany uit. ‘De horeca is bovendien een grote sector in de Metropoolregio Amsterdam. Zo willen we impact maken onderweg naar een circulaire economie.’

Ontwerp van stoeltjes en wandpanelen

Circular Wood 4.0 bouwt voort op eerder werk van de DPRG, waarbij een receptiebalie voor de Johan Cruijff Arena werd gemaakt uit resthout van Amsterdamse Fijnhout. ‘In Circular Wood 4.0 onderzochten we hoe een slimme 'upcycle wood factory' reststromen hout kan omzetten in waardevolle producten,’ vertelde Malé-Alemany. De ontwikkeling van een digitale workflow en een digital twin van de fabriek ondersteunden het innovatieproces; hiermee konden de onderzoekers de businesscase en de milieu-impact van de producten simuleren en berekenen.

De onderzoekers bouwden een database van soorten en bronnen van resthout, schaafden aan digitale ontwerptools en ontwikkelden diverse prototypes, waaronder meerdere varianten stoeltjes geïnspireerd op een ontwerp van Piet Hein Eek en wandpanelen in verschillende vormen en patronen. Studenten ontwierpen daarnaast prototypes van afgedankt hout van Stayokay. Uitkomsten waren onder meer een schaaktafel met 3D-geprinte schaakstukken en verlichtingsarmatuur opgebouwd uit kleine houten elementen.

Kansen voor de toekomst

‘De nieuwe toepassingen bleken een lage milieu-impact te hebben, maar de productiekosten waren te hoog voor een rendabele business case’, benadrukte onderzoeker Tony Schoen in zijn presentatie. Hij ziet desondanks kansen voor de toekomst: ‘Met opschaling, slim gebruik van beschikbare materialen en vermindering van transportkilometers kunnen de kosten met zeker de helft omlaag.’

Malé-Alemany kijkt met veel enthousiasme terug op het project. ‘Het was een mooie uitdaging en erg inspirerend om met zoveel verschillende partijen aan state-of-the-art technologie te werken,’ vertelde ze in haar presentatie. Een slimme fabriek opzetten bleek ingewikkelder dan verwacht. ‘Maar ontwikkelingen als deze zijn cruciaal voor toekomstige projecten in het Robotlab en voor de verdere ontwikkeling van de studenten die meewerkten in het project. Zij leerden dat ook wij als ervaren onderzoekers, net als partijen in het werkveld, niet altijd meteen alle antwoorden paraat hebben. Daarom is samenwerking ook zo belangrijk.’

Sterk netwerk van partners gebouwd

Twee jaar bleek te kort om alle casestudies af te ronden die Malé-Alemany bij aanvang van het project in gedachten had. ‘Maar we hebben een sterk netwerk van partners gebouwd die graag samen verder willen werken aan het onderwerp.’

Een van die partners is Siemens, dat software leverde en ondersteunde bij het bouwen van de digital twin van de fabriek. ‘Bij Siemens zetten we niet alleen zelf zo duurzaam mogelijke producten op de markt, we helpen ook onze klanten om hun producten duurzaam te maken,’ zegt Pieter Dejonghe, strategisch manager voor de software van Siemens in de Benelux. Hij ontdekte dat er veel verschillende kanten aan circulariteit zitten. Dejonghe werd gegrepen door het enthousiasme van de jonge onderzoekers in het project. ‘Ze zijn kennis aan het opbouwen in een nieuw vakgebied en dat is heel waardevol. Ik kijk uit naar het vervolg.’

Mogelijkheden van circulaire materialen

Ook Ellen Wolse, interieurarchitect bij de Heineken Interieur Groep, is enthousiast over de samenwerking. ‘Bij Heineken inspireren we onze klanten in de horeca om te kiezen voor duurzaam en circulair. Ondernemers zijn zich niet altijd bewust van wat er allemaal mogelijk is.’ Zelf heeft ze dankzij de samenwerking met de HvA zelf ook nieuwe inzichten opgedaan. ‘Het onderzoek daagde ons uit nog dieper te duiken in de mogelijkheden van circulaire materialen. En dan kan er vaak meer dan je had verwacht.’

Net als Dejonghe blijft ook Wolse graag samenwerken met de partners uit het project. ‘In het verlengde van het werk dat we al gedaan hebben, willen we een pilot-toepassing doen in ons volgende horecaproject in Leeuwarden: een grote binnenmuur voor een restaurant, gemaakt met de panelen waarvan we in dit onderzoek een ontwerp en prototype gemaakt hebben.’

Meer weten?