Digitale bouwstenen ondersteunen toekomstig leefstijlonderzoek

‘Vanuit de onderzoeksgroep Mensen in Beweging (MiB) doen we heel veel onderzoek naar de combinatie van voeding, beweging en creatieve technologie bij het bevorderen van een gezonde leefstijl’, start Josje Schoufour. ‘In de afgelopen jaren werden er diverse programma’s en trainingen ontwikkeld voor kwetsbare doelgroepen. Denk aan ouderen, mensen met een migratieachtergrond of mensen met een lagere sociaaleconomische status. Onderdelen van deze programma’s – filmpjes, informatieve teksten, oefeningen en recepten – sluiten vaak onvoldoende aan bij de diverse doelgroepen. Daarbij starten onderzoekers tijdens nieuwe projecten vaak vanaf nul. En dat, terwijl er in de afgelopen jaren enorm veel materiaal is ontwikkeld. Dit bracht ons op het idee om alle bestaande informatie te bundelen in digitale, informatieve blokken, zogenaamde ‘bouwstenen’, die de basis vormen voor toekomstig onderzoek.’

Open voor verandering

Josje Schoufour is hoofddocent bij de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Ze doet onderzoek voor het lectoraat Voeding en Beweging. Binnen het onderzoek - Ontwikkeling van beweeg- en voedingsmodules voor ouderen in de derde levensfase - is ze, samen met Daniël Bossen, projectleider. Het onderzoek valt onder de onderzoeksgroep MiB en ontving een subsidie van € 80.000 vanuit het Centre of Expertise Urban Vitality (CoE UV).

Schoufour: ‘Met het bundelen van onze kennis tot zogenaamde digitale ‘bouwstenen’ startten we bij de informatie die we hebben over en voor ouderen in de derde levensfase. Waarom deze groep? In het bijna afgeronde Europese onderzoeksproject SO-NUTS – gericht op een gezonde leefstijl voor mensen in de derde levensfase – ontdekten we dat mensen in deze groep nog enorm openstaan voor veranderingen. Vaak gaat het om personen die net met pensioen gaan of zijn. Er verandert daardoor veel in hun leven. Dat maakt hen ontvankelijk om ook veranderingen door te voeren op het gebied van leefstijl. Daarbij is deze groep nog relatief fit en krachtig. Een goed moment dus om aan te sluiten met leefstijladviezen en zo gezondheidsproblemen waar mogelijk te voorkomen.’

Gedegen basisprogramma

In al onze onderzoeken draait het om het verbeteren van de gezondheid/leefstijl door het verhogen van de eiwitinname in combinatie met (kracht)training’, vervolgt Schoufour. We kozen er in dit project dan ook voor om allereerst een 4 weken durend basisprogramma samen te stellen, waarin de focus ligt op het verhogen van de eiwitinname. We deden dit in samenwerking met het onderzoekers van het project App ’n Eiwit.

Bij de ontwikkeling van ons basisprogramma kregen 50+'ers 4 weken lang informatie, oefeningen, uitdagingen, recepten en quizjes aangeboden om hen te stimuleren meer eiwitrijk te gaan eten. Wat zijn eiwitten bijvoorbeeld? Wat betekenen ze voor je lichaam? En hoe bepaal je in de supermarkt welke producten veel eiwit bevatten? Het programma werd getest door onderzoekers van het Radboudumc voorafgaand aan en onder deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse. Zo ontdekten we dat het fijn is om een basisprogramma te hebben - met teksten in simpele bewoordingen - dat naar informatiebehoefte aangepast kan worden met verdiepende modules.’

Meer bouwstenen

Het basisprogramma met aanvullende modules vormde de eerste ‘bouwsteen’ in de bibliotheek van de onderzoekers. Schoufour: ‘Vervolgens analyseerden we de onderzoeks-opbrengsten vanuit andere projecten, zoals ProMIO, VITAMINE en BITE-IT. Van hieruit konden we veel recepten, gebaseerd op andere culturen dan de Nederlandse, toevoegen aan onze bibliotheek. Denk aan de Turkse, de Surinaamse, de Marokkaanse of de Mediterrane keuken.

Bij onze trainingsvideo’s liepen we tegen een hiaat aan. Veel beschikbare filmpjes waarop oefeningen werden voorgedaan, werden bijvoorbeeld uitgevoerd door een blanke, afgetrainde, Nederlandse vrouw. Ze voert de oefeningen perfect uit, maar we konden ons voorstellen dat haar voorbeeld niet bij iedereen aansluit. Daarom namen we veel nieuwe filmpjes op, waarin mensen met uiteenlopende culturele achtergronden de oefeningen tonen. De filmpjes kregen onderschriften in verschillende talen.’

Wiel uitvinden

Inmiddels bestaat de digitale bibliotheek van de onderzoeksgroep dus uit een basismodule over gezond eten en eiwitrijke voeding, een serie multiculturele recepten en trainingsvideo’s. Schoufour: ‘Deze informatie is toegankelijk via onze digitale systemen voor al onze onderzoekers bij huidige én toekomstige onderzoeksprojecten. We kunnen de informatie, indien gewenst, ook delen met onze samenwerkingspartners.

Op het platform van eHealth-ontwikkelaar Vivica(opent in nieuw venster) kunnen onderzoekers de digitale ‘bouwblokken’ naar inzicht gebruiken om zo snel en effectief een digitale ‘tool’ te bouwen voor hun onderzoeksgroep. Living Lab LION opent binnenkort bijvoorbeeld een leefstijlloket voor buurtbewoners. Onderzoekers kunnen bewoners die hier binnenlopen met een trainingsvraag direct ondersteunen met oefeningen of eiwitmodules via de Vivica-app. Natuurlijk zullen wij onze bibliotheek gaandeweg blijven aanvullen en uitbreiden. Bijvoorbeeld met basisonderdelen gericht op andere doelgroepen. Zo hoeft geen enkele onderzoeker het wiel nog uit te vinden en wordt onderzoekstijd optimaal benut.’