Van zwemdocent tot studiebegeleider

‘In het vakblad van de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) zag ik in 1999 een vacature voor een zwemdocent aan de ALO Amsterdam’, start Henny van Harmelen. ‘Ik ben daar zelf opgeleid en zwem vanaf mijn tiende jaar bij een vereniging. Ik wist: dit is mijn baan.’

Geen zwemles in de gymzaal

‘Ik verwachtte enorm gemotiveerde leerlingen aan de ALO. Niets was minder waar. Ik gaf les aan derdejaarsstudenten, van wie het curriculum diverse malen gewijzigd was. Velen waren nauwelijks geïnteresseerd. Zwemles vindt immers niet plaats in de gymzaal. Toch werd het vak als belangrijk gezien. Als docent LO moet je les kunnen geven in een natte omgeving. Bijvoorbeeld wanneer je met een groep gaat zeilen of op kamp bent. Je moet in geval van nood een leerling kunnen redden.’

De lessen van Henny en haar zwemcollega’s draaiden niet enkel om het aanleren van vaardigheden. ‘Bij het snorkelen moesten leerlingen hun bril en pijpje onder water leegmaken. Sommigen raakten daarbij in paniek. Ik ging altijd in gesprek op zoek naar de reden daarachter. Dit kon een eetstoornis zijn of een vervelende ervaring uit iemands jeugd. Wat was ik trots als een student zijn of haar problematiek uiteindelijk overwon en het ALO-diploma behaalde!’

Veranderende visie

Tijdens haar loopbaan verandert er het een en ander in de manier van lesgeven op de ALO. ‘Vroeger gaven we theorie- en praktijklessen in de 6 bewegingsdomeinen. Tegenwoordig leren studenten vanuit het Athletic Skills Model (ASM), dat is gekoppeld aan motorisch leren. De methode richt zich op het aanleren van goede bewegingsvaardigheden en minder op een specifieke sport. Zo oefen je bij voetbal bijvoorbeeld ook met tennisballetjes en ballonnen. Dat bevordert je plezier en je algehele vaardigheden.’

Zwemmen verdwijnt tijdens Henny’s loopbaan meer en meer uit het curriculum. ‘Daar heb ik best mee geworsteld. Toch probeerde ik het vak altijd leuk te houden door speelse oefeningen. Een omgekeerde boot in het water tijdens zwemmend redden bijvoorbeeld. Of kleuterliedjes zingen in het ondiepe bad tijdens lessen over het Zwem-ABC.

Toen de zwemlessen gereduceerd werden tot het tweede jaar van de studie, en de zwemstage wegviel, kon ik de zelfredzaamheid van toekomstige docenten LO in een natte leeromgeving niet meer garanderen. Daarom stopte ik als docent zwemmen.’

Coaching en begeleiding

'Ik richtte me al meer en meer op de coaching en begeleiding van studenten. Ik volgde onder meer een opleiding tot supervisor. Daarnaast werd ik studiebegeleider van hogerejaarsstudenten en assessor (iemand die assessments afneemt, red.). De laatste jaren richtte ik me geheel op de coaching van studenten en de coördinatie daarvan. Het mooiste vond ik de supervisie (tegenwoordig PPIO) aan vierdejaarsstudenten. Zij lopen stage in de praktijk en worstelen opeens met zaken die ze eerder niet tegenkwamen. Wat maakt bijvoorbeeld dat jij een bepaalde leerling of groep als lastig ervaart? Ligt dat aan hen? Of zegt het ook iets over jou? Je leert elkaar in korte tijd goed kennen.

Als docent mag je studenten ondersteunen in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Je hebt een voorbeeldfunctie. Ik liet studenten bijvoorbeeld zien hoe belangrijk het is om je lessen goed voor te bereiden en je niet alleen te richten op de groep, maar óók op het individu. Wat ik van mijn studenten leerde? Dat je niet altijd hard hoeft te werken. Je mag ook genieten.’

Momenten die haar sterk bijgebleven zijn, zijn overlijdens. ‘Van collega’s én van ouders van studenten. Ik heb eens een klas begeleid waarin drie leerlingen een ouder verloren aan kanker. We besloten gezamenlijk mee te doen aan een sponsorloop om geld op te halen voor wetenschappelijk onderzoek.’

Meer rust

Sinds afgelopen zomer is Henny gepensioneerd. ‘Natuurlijk mis ik mijn collega’s en studenten. Toch is het fijn om het rustiger aan te mogen doen. Ik stond altijd aan. Nu heb ik meer tijd om even te gaan zitten met de krant. Of om een puzzel leggen. Daarnaast zorg ik voor vrienden en familie en ben ik graag actief. Ik wandel, zwem en fiets veel. Samen met mijn partner ga ik er geregeld op uit met onze boot. Of met de kleinkinderen naar een klimbos.’

Ze is er dus al een paar maanden uit, maar ze denkt nog regelmatig aan de ALO: “Ik gun de vakleerkrachten en docenten een brede ontwikkeling. Zodat zij niet alleen gericht zijn op sport en bewegen, maar ook op de gezondheid, omgeving en vooral op het individu. Wanneer leerlingen ontdekken welke sport bij ze past, kunnen ze daar een leven lang van genieten. Zelf ben ik vanaf mijn tiende jaar lid van een zwemvereniging. Dat bracht me een goede conditie, maar ook heel veel zelfvertrouwen. Dat wens ik iedereen toe.’