Eigen Kracht-conferenties/ZonMw (beeïndigd)

In dit onderzoeksproject ligt de nadruk op het versterken van de regierol van de oudere in het eigen zorgproces en welbevinden.

Ouderennet VUmc en de OOA (ouderenorganisatie Amsterdam) geven aan dat ouderen rond de thema's eigen regie en kwaliteit van leven kampen met twee kwesties:

• zij zijn bang voor verlies aan eigen regie en autonomie wanneer ze met professionele hulpverlening te maken krijgen;
• zij denken dat ze geen beroep kunnen doen op hun sociale netwerk.

Dat laatste denken ze om twee redenen:

• hun netwerk is verkleind;
• zij willen anderen niet tot last zijn.

Eigen Kracht-conferentie

Een mogelijke oplossing voor deze kwetsbaarheid van ouderen bij het hanteren van eigen regie op de kwaliteit van leven vormt de Eigen Kracht-conferentie (EK-c). Een EK-c is een besluitvormingsmodel waarbij rond een kwestie van een oudere door de oudere zelf en zijn of haar sociale kring een plan wordt opgesteld dat maatgevend is voor de afstemming van de formele en informele zorg in de verdere aanpak. Bij een EK-c geven ouderen zelf aan wat het doel van de bijeenkomst is. Ze sturen het proces zelf, samen met een coördinator van de landelijke Eigen Kracht Centrale en hun sociale netwerk. Dat betekent dat niet het oordeel van de professional, maar het plan van de oudere en diens sociale kring leidend is voor de vervolgstappen.

Elke EK-c kent een voorbereidings-, een uitvoerings- en een evaluatiefase. Het traject van een EK-c draait om het behouden of terugkrijgen van autonomie en het stimuleren van zelfredzaamheid, met ondersteuning van het sociale netwerk. Dit kan regieversterkend werken en sluit aan bij de thema's leren leven met beperkingen en kwaliteit van leven van het Nationaal Programma Ouderenzorg van ZonMW.

Vraagstelling en dataverzameling

Dit onderzoek richt zich op de vraag of en in hoeverre EK-c's een geschikt middel zijn voor het versterken van de regierol van kwetsbare ouderen bij de aanpak van hun problemen. Uit eerder onderzoek bij andere doelgroepen blijkt dat het EK-c model de autonomie van de persoon met de hulpvraag kan vergroten. Voor ouderen is dit nog niet in beeld gebracht. Het onderzoek wordt opgezet op basis van de Constant Comparative Method. Dit is een kwalitatieve methode, waarbij een multi-site dataverzameling gemaakt wordt vanuit het perspectief van de verschillende soorten stakeholders bij een specifieke situatie, in dit geval een Eigen Kracht-conferentie. Deze methode wordt aangevuld met twee semi-gestandaardiseerde meetinstrumenten:

• de Minimale Data Set (MDS) van het Nationaal Programma Ouderenzorg aangevuld met een aangepaste versie van de Nederlandse Empowerment Vragenlijst (ontwikkeld door het Trimbos instituut) gericht op het zelfbeeld van de oudere m.b.t. het zelfsturend vermogen.
• een enquête gericht op de bekendheid met de EK-c en opvattingen over zelfregie bij professionals. In eerder onderzoek, naar EK-c's bij dreigende huisuitzetting, is deze vragenlijst ontwikkeld.

Het doel van het onderzoek is het in kaart brengen van:

1. het effect van een EK-c op de regierol van kwetsbare ouderen;
2. de invloed van een EK-c op de aanpak van problemen van ouderen en
3. belemmerende en bevorderende factoren hierbij.

Dit moet leiden tot verheldering van het kader rondom eigen regie bij kwetsbare ouderen en tot aanbevelingen voor zorg en nader onderzoek. In dit project beschrijven we de praktijkervaringen met 40 Eigen Kracht-conferenties. De doelpopulatie bestaat uit mensen van 65 jaar en ouder die aangeven zich kwetsbaar te voelen. We gaan na wat de effecten zijn en welke factoren belemmerend en bevorderend zijn bij het doorgang vinden van de werkwijze van de conferenties. Dit gebeurt vanuit het perspectief van zowel de oudere zelf, als diens sociale netwerk en de professionele hulp- en zorgverlening.

Kennisopbrengst

De ervaringen met de 40 EK-c's leveren inzicht op in de manier waarop en de mate waarin EK-c's een meerwaarde kunnen hebben voor ouderen, een nieuwe doelgroep voor de Eigen Kracht-conferenties. Ook geven de ervaringen inzicht in welke personen wel en niet profiteren van de conferenties. Het project genereert kennis over de betekenis van de EK-c's voor eigen regie en veranderingen in de ervaren regie, vanuit het perspectief van de oudere zelf, diens sociale netwerk en de professionele hulp- en zorgverlening. Het levert ook informatie op over de rol van de professionele hulp- en zorgverlening in het 'empoweren' van ouderen en hun netwerk: wat is er nodig van professionals om te bereiken dat de oudere regie ervaart en de eigen plannen van de oudere en het sociale netwerk uitgevoerd worden?

Regio: Het project concentreert zich op ouderen in de stadsregio Amsterdam maar includeert ook ouderen uit de rest van Nederland.

Deelname: Iedere oudere, mantelzorger, vrijwilliger of professional die met ouderen werkt, kan contact opnemen met de Eigen Kracht Centrale via www.eigen-kracht.nl . Wanneer ouderen inderdaad een EK-c willen, wordt hen gevraagd of ze ook deel willen nemen aan het onderzoek.