Armoede in een rijk land

Anna Custers werkte vijftien jaar in het veld van de internationale ontwikkelingssamenwerking. Ze deed onderzoek naar microkredieten in Parijse banlieus en in sloppenwijken in Bhubaneswar in India. Voor haar proefschrift onderzocht ze schuldenproblematiek in kwetsbare wijken in Londen. Daarna hield ze zich als econoom bij de Wereldbank bezig met uitvoering en beleid van de belastingdienst en douane van onder andere Afghanistan, Pakistan en Nigeria. De inzichten die ze opdeed in internationale context neemt ze mee naar de HvA als lector Armoede Interventies. Vanuit recente verschuivingen in het denken over armoede in internationale context, ziet ze handvatten voor het armoedevraagstuk in Nederland.

De Nederlandse armoedeparadox

Armoedeproblematiek en bestaansonzekerheid hebben nieuwe urgentie gekregen. Tegelijkertijd is Nederland welvarender dan ooit tevoren. Nederland heeft in internationaal perspectief sterke instituties en behoort tot de top 20 van rijkste landen ter wereld. Er is geen gebrek aan armoedebeleid en er is ook geen tekort aan ambitie in beleidsdoelstellingen. Toch heerst er een algemeen gevoel dat beleid regelmatig tekortschiet en te vaak uitgaat van onrealistische aannames. Hoe kan het anders?

Lessen uit ontwikkelingssamenwerking

In haar rede gaat Custers in op lessen die we kunnen trekken uit onderzoek en armoedebeleid op verschillende plekken in de wereld, in het bijzonder uit de internationale ontwikkelingssamenwerking. Deze sector stond vijftien jaar geleden op een vergelijkbaar punt: er ging veel geld in om, maar er werd weinig vooruitgang geboekt. Er kwam een debat op gang dat handvatten leverde om op een andere manier naar armoede te kijken.

Zolang we ons enkel richten op gedragsverandering binnen de bestaande systemen, komen oplossingen voor het armoedevraagstuk onvoldoende dichterbij.

Custers ziet twee elementen uit dit debat die waardevol zijn om mee te nemen naar het Nederlandse armoedevraagstuk:

• Allereerst een onderzoeksagenda die focust op wat werkt, en vooral ook op hoe beleid het beste werkt. Wat gebeurt er allemaal al, wat werkt er wel en niet goed, en welke aanpassingen zijn er nodig om bestaand beleid beter uitvoerbaar te maken.
• Ten tweede de mentaliteit dat instituties flexibel zijn en dat systeemverandering mogelijk is. Zolang we ons enkel richten op gedragsverandering binnen de bestaande systemen, komen oplossingen voor het armoedevraagstuk onvoldoende dichterbij.

Na haar rede ging Anna Custers in gesprek met Marjolein Moorman (Wethouder Onderwijs, Jeugd(zorg) & Armoedebestrijding in Amsterdam), Jael van der Heijden (directeur/bestuurder Dynamo) en Astrid Philips (Ervaringsdeskundige, HvA en kwartiermaker Team Ed). De rede werd afgesloten met een voordracht van dichter Daan Doesborgh.