Zo herken je angstige en sombere gevoelens bij jongeren

Wie kan er nou beter aangeven wat jongeren met angst en sombere gevoelens nodig hebben dan jongeren zelf? Dit was het uitgangspunt van het onderzoek van Anke Boerema. Bij zowel de opzet als de uitvoering van haar onderzoek wilde ze een stem geven aan haar doelgroep. Boerema: ‘Voor mijn onderzoek werkte ik samen met de Nationale Jeugdraad waar ik drie focusgroepen heb gehouden. Jongeren hebben bijvoorbeeld meegedacht met de studie, de interviewvragen en tips gegeven hoe ik mij moest opstellen als onderzoeker. Ook reageerden ze op de eindresultaten, of deze herkenbaar waren, en is meegedacht over het ontwerp van de brochure en de verspreiding van de resultaten. ’

20 unieke verhalen

In het kwalitatieve onderzoek zijn de ervaringen van 20 jongeren tussen de 18 en 23 jaar oud geanalyseerd. Ze deelden voor het onderzoek in uitgebreide interviews hun ervaringen over het erkennen, herkennen en hulp zoeken bij angst en somberheid. De openheid en eerlijkheid in de verhalen hebben veel tips opgeleverd voor het contact maken met jongeren die niet lekker in hun vel zitten. Uit de unieke verhalen kwamen een aantal belangrijke overeenkomsten naar voren die zijn gebundeld. De brochure geeft inzicht in:

1. Hoe jongeren angst en somberheid ervaren;
2. Het herkennen en erkennen van angst en somberheid door de jongeren zelf;
3. Signalen van somberheid en angst, ook specifiek voor op school;
4. Tips van jongeren voor de omgeving (voor iedereen, specifiek voor docenten, voor professionals die werken met jeugd en de naaste omgeving van een jongeren).

Erkennen en herkennen

Het onderzoek laat zien dat jongeren reëel zijn in verwachtingen naar de omgeving en hun eigen rol in het herkennen van somberheid en angst. Een stukje erkenning is vaak de eerste stap, nog voordat de omgeving iets kan betekenen. Het gevoel of de gedachte ‘zo wil ik niet meer verder leven’ wordt vaak als keerpunt genoemd om open te zijn.

Ze zijn ook genuanceerd in hun uitspraken: ze geven duidelijk aan dat iedere jongere uniek is en ook uniek mag zijn. Het onderscheid met ‘gewoon’ gedrag kan daardoor lastig zijn. Toch noemen zij wel een aantal algemene punten. De meerderheid van de jongeren trekt zich terug bij klachten, letterlijk door bijvoorbeeld naar hun kamer te gaan of juist om een muur om zich heen te bouwen. Ook zetten sommige jongeren een masker op en doen zichzelf beter voor dan dat ze zijn.

Gezien worden

Het gevoel dat je als jongere gezien en gewaardeerd wordt blijkt erg belangrijk. De omgeving van een jongere kan daarin veel betekenen, vooral in kleine dingen. Het kan al helpen om af en toe een berichtje te sturen of samen een activiteit te ondernemen. Een voorbeeld van een van de respondenten: ‘Toen ik een keer niet naar de afspraak van mijn hulpverlener kon vanwege een belangrijke toets, stuurde ze mij die dag op de tijd van onze afspraak ‘veel succes met je toets’ Dat iemand aan je denkt, ook als je geen afspraak hebt, gaf mij het gevoel dat ik iets waard was.’

Gelijkwaardigheid en wederkerigheid

Voor professionals en leerkrachten of hulpverleners op school is een gelijkwaardige en wederkerige manier van in contact zijn met de jongere belangrijk. Zoals een van de jongeren het verwoordt: ’Nou je hebt zeg maar als psycholoog een code dat je je hele leven afschermt voor de client, maar daarmee creëer je ook een soort stuk van dat hij boven je staat, maar in ieder geval niet je gelijke is. Maar op het moment dat iemand wel bepaalde dingen deelt, dan heb je al van: ok iemand vertelt iets over zichzelf en dan kan jij dat andersom ook makkelijker doen’.

Meer weten?