Identical Strangers: op zoek naar kansen in naoorlogse industriële woningbouw

Project

Tussen 1960 en 1975 zijn in hoog tempo overal in Nederland 80.000 woningen met industriële methoden gebouwd. Het is onbekend wie wat waar heeft gebouwd, maar velen hiervan zijn identiek aan elkaar, buiten- en binnen. Kennis over deze 'identical strangers' is van grote waarde voor de keuzes die we de komende jaren maken over onder meer verduurzaming en sloop-nieuwbouw. In het project Identical Strangers werkt de Hogeschool van Amsterdam aan het opsporen van de identical strangers in deze voorraad en het ontdekken van hun potentie.

Beeld: © Luuk Kramer

Waarom identical strangers?

Onder druk van extreme woningtekorten zijn tussen 1960 en 1975 in hoog tempo 80.000 woningen neergezet. Dit werd gedaan door een beperkt aantal bouwende partijen en gebeurde met industriële methoden en standaardoplossingen. Deze woningen en buurten staan aan de vooravond van ingrijpende ontwikkelingen.

Zo bereiken de gebouwen het einde van hun levensduur, waardoor ze toe zijn aan renovatie of (circulaire) sloop-nieuwbouw. Daarnaast worden ze de komende jaren volgens de Monumentenwet beoordeeld op hun erfgoedwaarde. En door het grote woningtekort wordt gekeken naar opties als aanpassingen aan nieuwe doelgroepen, optoppen en uitbreiden. Ondertussen zijn corporaties bezig om panden voor 2028 naar energielabel B te verduurzamen. En tegelijkertijd moet de omgeving klimaatbestendiger en biodiverser worden.

Identical strangers opsporen met multimodale algoritmes

Het is te tijdrovend om deze identical strangers, die over het hele land verspreid zijn, handmatig te traceren. Daarom wordt in dit project een combinatie van archiefonderzoek, voormalig bureaupartnerinterviews, beeldherkenning en multimodale algoritmes toegepast. Nieuwe generatie generatieve algoritmes kunnen nu ook beeld-, tekst- en videobronnen koppelen. Onderzoekers van de HvA werken samen met Nationaal Renovatie Platform en 19 praktijkpartners om de identical strangers op te sporen via een speciaal daarvoor te optimaliseren en trainen algoritme.

De kick-off van het project Identical Strangers (Beeld: © Joyce van Doorn)

Werkboek toont inspirerende ingrepen

De huidige ruimtelijke praktijk is gefragmenteerd en het eigendom van de gebouwvoorraad met identical strangers versnipperd. Daarom verzamelt, toont en ontsluit dit onderzoeksproject ook inspirerende en beproefde ingrepen in deze gebouwen en wijken. Het doel is om zo de potentie van deze gebouwvoorraad zichtbaar te maken voor bewoners, opdrachtgevers en opdrachtnemers. Zo kan renovatie en herontwikkeling sneller, efficiënter en kwalitatief krachtiger plaatsvinden.

In een praktijkgericht Werkboek worden naast de voorbeeldstellende ingrepen ook de achterliggende afwegingen in kaart gebracht. Hierdoor worden gezamenlijke afwegingen en aanpakken beter bespreekbaar en in te schatten.

Onderwijs

De studenten worden op verschillende manieren ook betrokken in het project Identical Strangers. Zo is er de koppeling met de Communities of Practice Leefbare Groene Stad, het Stedelijk Ontwerplab, een reeks aan onderwijsvakken binnen de bachelor Built Environment, de master Urban Technology en HBO-ICT.

Partners en financiering

Identical Strangers is medegefinancierd met een RAAK-mkb-subsidie van Regieorgaan SIA. Bij het project zijn 20 partners betrokken: naast de HvA en het Nationaal Renovatie Platform zijn dit ontwerpbureaus en andere mkb-bedrijven die al pionieren met de opgaven van de identical strangers. Zo is bundeling van expertise en ervaring aanwezig van architectuur, renovatie, optoppen, aanbouwen, gebiedsontwikkeling, landschapsarchitectuur, stedenbouw, circulaire sloop, bouwadvies, erfgoedadvies en sociale vraagstukken.

Lectoraten Bouwtransformatie en Responsible IT

Het project Identical Strangers valt onder de lectoraten Bouwtransformatie en Responsible IT. Het lectoraat Bouwtransformatie (Frank Suurenrbroek) verricht diverse praktijkgericht onderzoeksprojecten naar verdichting, stedelijke vernieuwing en publieke ruimte – met de focus op de koppeling fysiek-sociaal-duurzaam. Het lectoraat Responsible IT (Pascal Wiggers) richt zich op de ontwikkeling van digitale technologie, met oog voor de maatschappelijke waarde en de menselijke maat.