Onderzoek voor Nationaal Kennisprogramma Water en Klimaat (Hitte in Woningen voor NKWK)

Woningcorporaties en (beleids-)ambtenaren willen weten hoe ze concreet aan de slag moeten gaan met hitte in bestaande woningen. Daarom is in opdracht van het Rijk onderzocht welke kenmerken op drie verschillende niveaus (het stedelijk gebied, het gebouw en de bewoner) woningen extra kwetsbaar maken voor warmte en welke maatregelen die warmte kunnen beperken. Voor het project is een handreiking opgesteld die direct bruikbaar is voor zowel gemeentelijke beleidsambtenaars, als medewerkers van een woningcorporatie.

Onderzoek naar factoren

Er zijn verschillende bureaustudies (literatuuronderzoek, simulatieonderzoek en een paneldiscussie) uitgevoerd waarin verschillende situaties en de effectiviteit van warmte reducerende maatregelen zijn vergeleken en gerangschikt. Hiervoor is voortgebouwd op kennis van voorgaande onderzoeken binnen NKWK hitte in bestaande woningen.

Voor twee veel voorkomende woningtypen in bezit van woningcorporaties is de uur temperatuur gesimuleerd voor een representatieve zomer en een toekomstige zomer (2050). Dit werd gedaan voor vele combinaties van factoren zoals: groene omgeving of stedelijke hitte-eilandeffecten, zonnewarmtewinst (ramen, zonneschermen), isolatie, groene daken, ventilatie en gebruik van gordijnen.

Verderde verfijning hittelabel

In het onderzoek is het hittelabel uit het project NKWK “hitte in de woning 2.0” uitgebreid met meer simulaties, waardoor voor meer gebouwtypes een label kan worden bepaald. Daarnaast is op basis van een literatuurstudie de bepaling van het label verder verfijnd. Gebruikers kunnen in het hittelabel de woningeigenschappen, zoals type woning, glasoppervlak en type zonwering opgeven. Het hittelabel geeft een kwantitatieve inschatting van het risico op oververhitting in de woning.

Hittemaatregelen

Uit het onderzoek blijkt dat vooral de intrede van de zon de oververhitting van huizen bepaalt en dat maatregelen die de zoninstraling verminderen daarom het grootste positieve effect hebben. Oriëntatie van het huis, locatie en grootte van ramen en zonneschermen zijn belangrijke factoren bij het voorkomen van warmtetoename. Uit het onderzoek bleek ook dat menselijk gedrag een belangrijke factor is. Ventileren tijdens de nacht, waardoor warmte het huis kan verlaten, is de op één na belangrijkste maatregel, omdat dit helpt om het huis te koelen. Om deze reden zijn nachtelijke stadstemperaturen belangrijk. Beter inzicht in die stedelijke nachttemperaturen is nodig.

Kwetsbare gebouwen en gebieden

We hebben een hitte in gebouwenkaart opgesteld, waarmee een overzicht wordt gegeven van gebouwen die het risico lopen erg heet te worden. Zon op de gevel als hier de belangrijkste factor voor het risico op hitte in woningen. Binnen het onderzoek is een recept opgesteld om de kaart voor een groter gebied uit te rollen, en is voor de gemeente Arnhem een eerste voorbeeldkaart gemaakt.

Er is een beslisboom ontwikkeld om een hitte-urgentiekaart te kunnen maken. Deze kaart combineert verschillende kaarten over hitte, broosheid, groenindex en de eerder genoemde kwetsbare gebouwen, om op wijkniveau de hitte-urgentie te duiden. Hiermee kunnen beleidsmakers hun focus leggen op gebieden waar de urgentie het hoogst is en, indien nodig, gerichter maatregelen treffen. De urgentiekaart is een eerste stap, maar zal nog uitgebreider moeten worden getest en verfijnd met een gebruikersgroep.

Betrokken partijen

Het onderzoek naar hitte in woningen is een samenwerking tussen de Hogeschool van Amsterdam, Tauw, RHDHV, Sweco en RIVM. Het project is ondersteund met een klankbordgroep van acht leden.

Contact