5 redenen om nú over te stappen op herbruikbare verpakkingen

Misschien wel het bekendste Nederlandse voorbeeld van een herbruikbare verpakking is de bierfles. Consumenten kunnen hun lege exemplaren in ruil voor statiegeld inleveren bij de supermarkt, waarna de flessen beginnen aan een tweede leven. ‘Dit soort voorbeelden zouden we nog veel meer, en op veel grotere schaal moeten toepassen’, zegt hoofddocent en onderzoeker Kasper Lange van de HvA.

Hij is hij verantwoordelijk voor de verbinding tussen wetenschap, onderwijs en praktijk binnen Re2Pack. In dit vijfjarige project doet een groot aantal kennisinstellingen, bedrijven en overheid onderzoek naar herbruikbare verpakkingen voor sauzen en zacht fruit, zoals aardbeien en blauwe bessen. ‘Met dit project kunnen we een enorme impact maken’, benadrukt Lange.

5 redenen waarom Re2Pack zich inzet voor de overstap naar herbruikbare verpakkingen

1. De verpakkingsindustrie is verantwoordelijk voor 40 procent van de kunststoffen die in Europa worden gebruikt. Voor de productie hiervan zijn grote hoeveelheden aardolie nodig, wat leidt tot de uitstoot van CO₂ en daarmee opwarming van de aarde. Bovendien raken grondstoffen als aardolie langzaam op, waardoor een alternatief noodzakelijk is.
2. De verpakkingssector levert de grootste bijdrage aan microplastics in het milieu. Dit heeft niet alleen schadelijke effecten op dieren, planten en de bodem, maar vermoedelijk ook op mensen, vanwege de hormoonverstorende stoffen die kunststoffen bevatten.
3. Het meeste plastic afval komt van verpakkingen bedoeld voor eenmalig gebruik. Daardoor verbruiken we maar liefst 35 kilo plastic verpakkingsafval per persoon per jaar in de Europese Unie.
4. Een deel van dit afval komt direct terecht in het milieu. Zo is bijna de helft van al het zwerfafval in Nederland afkomstig van verpakkingen.
5. Veel niet-gerecycled plastic komt uiteindelijk terecht in de oceaan. Vogels, vissen, dolfijnen en zeehonden zien het vervolgens aan voor voedsel of raken erin verstrikt.

3 redenen waarom Re2Pack verandering kan brengen

Uit de cijfers blijkt dus dat wegwerpverpakkingen nogal wat nadelen hebben. Waarom is er dan niet eerder gewerkt aan een alternatief? ‘De grootschalige overstap naar herbruikbare verpakkingen is ontzettend complex’, legt Lange uit. Zo zijn bestaande ketens niet in ingericht op hergebruik, en zijn consumenten gewend om verpakkingen na gebruik weg te gooien. Toch is hij ervan overtuigd dat Re2Pack de benodigde verandering kan brengen, en wel om de volgende redenen.

1. Alle partijen in de keten doen mee

‘Om een nieuwe, herbruikbare product-verpakkingscombinatie te ontwikkelen, is het essentieel dat alle partijen in de keten samenwerken: van verpakkers en labelaars tot retailers en afwassers’, zegt de onderzoeker. Binnen Re2Pack is dat gelukt: grote namen als Unilever en Nestlé doen mee, evenals PLUS Supermarkt, labelbedrijf IPB, verpakkingsproducent Hordijk, Milieu Centraal, TNO, het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken en de overheid. ‘Zij zien allemaal dat verandering nodig is en willen zich daarvoor inzetten. Samen willen we de huidige keten doorbreken en een nieuwe keten maken voor herbruikbare verpakkingen.’

2. Ook de consument wordt betrokken

Een verpakking heeft één beoogd eindstation: de consument. ‘Er is gedragsverandering bij consumenten nodig, om te zorgen dat zij herbruikbare verpakkingen omarmen’, zegt Lange. ‘Juist doordat we in dit project met zoveel partijen samenwerken, kunnen we op grote schaal herbruikbare verpakkingen introduceren. Daardoor wordt het makkelijker voor consumenten om daarvoor te kiezen.’ Binnen Re2Pack wordt ook onderzocht welke product-verpakkingscombinatie voor consumenten het beste werkt.

3. Het ontwerp wordt van alle kanten bekeken

Het ontwerp van een herbruikbare, gestandaardiseerde verpakking voor bepaalde producten moet niet alleen aansluiten bij de wensen van de eindgebruiker, maar ook handig zijn voor partijen in de keten van levering. ‘Denk aan de productie en houdbaarheid, maar ook aan de manier van innemen, schoonmaken of uitstallen in de supermarkt’, legt Lange uit. ‘We gaan met studenten, onderzoekers, partners en gebruikers uitproberen wat wel en niet werkt. Uiteindelijk komen we met een advies over welk ontwerp het beste werkt.’ Om te helpen bij het maken van een keuze beginnen studenten van de HvA met een analyse van eerdere onderzoeken. Wat werkte daarin goed en wat niet? Daarnaast doen ze eigen ontwerpvoorstellen, die dienen ter inspiratie voor de andere partners.

Rol van de HvA

Binnen Re2Pack speelt de HvA een cruciale rol in het verbinden van alle partners. Lange: ‘Wij vormen een soort brug tussen de wetenschap en de praktijk. Bijvoorbeeld door kennis op te halen bij praktijkpartners en die te delen met universiteiten. Maar ook door onderwijs te ontwikkelen én aan te bieden op basis van hun input, bedoeld om mensen bewust te maken van de noodzaak, kansen en uitdagingen van herbruikbare verpakkingen. Zo helpen we bij het verspreiden van de belangrijkste resultaten van het project onder een breed publiek.’

Rethinking Packaging Systems

Naast Re2Pack start er bij de HvA dit najaar nóg een project over circulaire verpakkingen: Rethinking Packaging Systems. Dit tweejarige onderzoek draait om circulaire product-verpakkingscombinaties en businessmodellen voor sierteelt en cosmetica. De nadruk ligt op strategieën met een hoge mate van circulariteit: herbruikbare verpakkingssystemen (Reuse), gebruik van hernieuwbare materialen (Resource) en van minder of zelfs geen verpakkingen (Reduce/Refuse). Ook de vorm waarin het te verpakken product wordt aangeboden staat ter discussie (Rethink). Naast oplossingen voor sierteelt en cosmetica werken onderzoekers ook aan een aanpak waarmee product- en verpakkingsproducenten zelf aan de slag kunnen met de door de HvA ontwikkelde Rethink-methode.