Urban Upcycling: studenten helpen bij onderzoek

Welke initiatieven zijn er in Amsterdam om huisraad – ‘zeg maar alles wat je bij IKEA kunt kopen’, aldus Van Hees - hoogwaardig te hergebruiken? En welke mogelijkheden zijn er om deze op te schalen, binnen de stad, landelijk of zelfs internationaal? Zo luidden de vragen die 60 tweedejaarsstudenten Technische Bedrijfskunde bij het vak Sustainable Entrepreneurship in Technology voor hun kiezen kregen.

Na een eerste en uitgebreide inventarisatie mochten de studenten in groepjes van vier een bedrijf of ‘opdrachtgever’ kiezen waarvoor ze een businessplan gingen schrijven. De inzichten die ze hierbij opdeden, werden meegenomen in het onderzoeksproject Urban Upcycling. De HvA onderzoekt hierin hoe initiatieven voor hoogwaardig hergebruik van reststromen in een stedelijke omgeving op te schalen zijn. De nadruk ligt hierbij op meubels en andere huisraad, waardevolle materialen die nu nog te vaak in de verbrandingsoven belanden. Van Hees gaat op het onderwerp promoveren.

Onderwijs en onderzoek

Nog niet eerder werd er binnen de faculteit Techniek tijdens een vak uit de eerste jaren van een opleiding zo’n directe verbinding gelegd met onderzoek. ‘Dat gebeurt tot nu toe pas in de laatste jaren van de studie, als studenten stage gaan lopen of werken aan hun eindopdracht,’ zegt van Hees. Maar het is een aanpak die volgens hem voor herhaling vatbaar is: ‘Zowel de studenten als wij als onderzoekers hebben er veel aan gehad.’

Studenten leerden in het project om theorie te vertalen naar de praktijk. Dat was soms best uitdagend. Hoe besluit je bijvoorbeeld tot welke categorie van hergebruik – denk bijvoorbeeld aan recycling en repurpose – een initiatief behoort? Hoe voer je een acquisitiegesprek met een opdrachtgever waar je voor wilt werken? En hoe houd je die opdrachtgever de rest van het traject bij de les?

‘Heldere communicatie, van begin tot eind, is dan heel belangrijk,’ benadrukt Van Hees. De studenten deden in het project daarnaast belangrijke onderzoekvaardigheden op, zoals het beoordelen van data en het gebruik van bronnen.

Onbekende initiatieven

Het werk van de studenten levert ook de onderzoekers verbonden aan Urban Upcycling waardevolle inzichten op. ‘De studenten kwamen met circulaire initiatieven die wij nog niet kenden. Een outlet voor refurbished producten bijvoorbeeld, en een bedrijf dat duurzaam design maakt van oude industriële materialen,’ illustreert Van Hees. ‘Onze lijst met circulaire ondernemers is bijna twee keer zo lang geworden.’

Verrassend is dat sommige ondernemers achter de initiatieven vaak helemaal niet de ambitie hebben om op te schalen. ‘Ze vinden het teveel gedoe of zijn er gewoon niet mee bezig, terwijl juist het sneller realiseren en opschalen van circulaire business-modellen zo belangrijk is onderweg naar de circulaire economie.’

Een ander inzicht is dat sommige initiatieven voor hoogwaardig hergebruik minder duurzaam zijn dan ze op het eerste gezicht lijken. ‘Als je er materialen voor moet importeren uit Indonesië of een ander ver land, is het misschien toch niet zo’n duurzaam business-model,’ illustreert de hoofdonderzoeker.

Samenwerking

Het verkennende onderzoek van de studenten onderstreepte ook het belang van samenwerking op weg naar een circulaire economie. ‘In een fabriek breid je gewoon je productiecapaciteit uit met extra medewerkers of machines. Maar bij initiatieven voor hoogwaardig hergebruik is het een ingewikkelder verhaal. Daar gaat het vaak om kleine ondernemers, die gewend zijn om alles zelf te doen. Als ze gaan opschalen, kan dat niet meer.’

Ook de beschikbaarheid van materialen van goede kwaliteit blijkt voor veel ondernemers nog een probleem. ‘Er zou een systeem moeten komen dat een constante aanvoer van materialen garandeert,’ zegt Van Hees. ‘In Urban Upcycling gaan we onderzoeken hoe zo’n systeem eruit zou kunnen zien en wat er allemaal komt kijken bij het opzetten ervan.’

Als het aan Van Hees ligt, wordt het vak Sustainable Entrepreneurship in Technology volgend jaar weer aan een lopend onderzoek van de HvA gekoppeld. ‘Het zou interessant zijn als de kennis die studenten in zo’n project opdoen gestapeld wordt. Denk bijvoorbeeld aan het aanvullen van de database van hoogwaardig hergebruik die de studenten afgelopen semester hebben gemaakt, of het bouwen van een netwerk tussen de ondernemers die in de database genoemd staan,’ zegt hij enthousiast.

Naast Urban Upcycling zijn er volgens Van Hees nog meer onderzoeken die zich lenen voor de nieuwe aanpak: ‘Als je de leerdoelen en de onderzoeksdoelen scherp formuleert, en voldoende tijd reserveert om studenten te begeleiden, dan kan je er allerlei kanten mee uit.’