Amsterdam zet scanfiets in voor kwetsbare bruggen en kademuren

De scanfietsen van leverancier Velotech.ai worden de komende tijd ingezet in stadsdeel Centrum om illegale bouwcontainers op te sporen, die een risico vormen voor kwetsbare bruggen en kademuren. Aan de keuze voor deze elektrische scanfietsen met bijbehorende technologie ging een lang vooronderzoek vooraf, waarbij wetenschappers betrokken waren van onder andere de Hogeschool van Amsterdam, TU Delft en AMS Institute.

Ontworpen met oog op ‘privacy first’

HvA-studenten en -onderzoekers hebben vanuit het Centre of Expertise Applied AI en Maintenance Lab de afgelopen jaren intensief meegewerkt aan deze scanfiets en haar voorlopers. De sensorkits op de scanfietsen maken gebruik van kunstmatige intelligentie, maar deze is geheel ontworpen vanuit het idee dat de privacy van burgers voorop moet staan.

“Uitzonderlijk aan dit project is dat gemeente Amsterdam open source-software gebruikt die gehele personen en kentekens blurt”, zegt Willem Schellekens, oprichter van Velotech.ai. “Maar daarnaast hebben we de grote moot van privacy al daarvoor getacked. Daardoor worden alleen de specifieke beelden van bouwcontainers meegenomen, die een risico vormen. Daarnaast wordt zo'n 99 procent van de data niet opgeslagen; alleen de meest relevante info gaat naar de cloud. Dat is vanuit privacy-oogpunt beter – want in de cloud kunnen andere partijen bij de data – én het is duurzamer.”

‘Controle moet niet bij Big Tech liggen’

Onderzoeker Jurjen Helmus werkte met zo’n 40 studenten mee aan de totstandkoming van dit ‘ethische scanvoertuig’. Helmus vat nog eens samen waarom dit project een positief voorbeeld kan vormen voor gemeenten wereldwijd.

“Pak een Google-scanauto, en je hebt er geen controle over wat er met de gegevens gebeurt. Wat ik heel goed vind aan deze aanpak, is dat de controle komt te liggen waar die hoort te zijn. We hebben een mini-supercomputer gebouwd zodat de gegevens worden geanalyseerd op de fiets zelf. Daar komt bij dat je met de fiets overal kunt komen, en dat een fiets ook te gebruiken is voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.”

Inwonerspanel denkt mee

De aanpak van gemeente Amsterdam is ook uitzonderlijk, omdat inwoners meedenken over de manier waarop de scanfiets wordt ingezet en over mogelijke toekomstige toepassingen van de scanfiets. Een speciaal hiervoor opgericht inwonerspanel adviseert hierover . Bij de totstandkoming van dit panel zijn ook HvA-onderzoekers betrokken geweest (van het lectoraat Civic Interaction Design ).

Er zijn namelijk veel toepassingen mogelijk in de openbare ruimte, zegt Schellekens. “Gemeenten als Den Haag zetten onze fietsen in om defecte verlichting en schade aan het wegdek op te sporen. Uit deze ervaringen blijkt dat potentieel gevaarlijke verkeerssituaties hierdoor sneller opgespoord en opgelost worden. Veel defecten of wegversperringen worden lang niet altijd gemeld door burgers, om onbekende redenen, en er gaat veel tijd overheen voor een aannemer die kan oplossen.”

HvA-studenten betrokken bij hele proces

De betrokken HvA-studenten en -onderzoekers hebben zowel de software als de hardware van de scanfiets van Velotech.ai (gedeeltelijk) ontwikkeld. Dat deden zij onder leiding van Helmus in Maintenance Lab van de HvA en bij het Centre of Expertise Applied AI. De studenten en onderzoekers dachten mee over het hele proces, en dat betekende ook soms heel andere keuzes gemaakt moesten worden, vertelt Helmus. “Dan kregen we bijvoorbeeld een video om te analyseren, en zeiden wij: deze video had niet opgenomen hoeven worden.”

De ruim 40 studenten kwamen van verschillende opleidingen, zoals de master Applied AI , Elektrotechniek (Engineering) Technische Bedrijfskunde en Software Engineering (HBO-ICT) “Waar onze kracht ligt”, zegt Helmus, “is dat we hier daadwerkelijk verantwoorde AI-systemen kunnen ontwerpen en testen. Ze zijn dan foolproof schaalbaar én veilig.”

Dit project maakt deel uit van de European Digital Innovation Hub Noordwest Nederland (EDIH – Digital Hub Noordwest). Deze hub helpt het mkb in Utrecht, Flevoland en Noord-Holland in hun digitale transitie. Dat doet de hub door de ontwikkeling van prototypes, testfaciliteiten, trainingen, advies bij financiering en internationalisering om de eerste en volgende stappen te zetten.