De dynamiek van differentiëren
Een onderzoek naar docentontwikkeling en schoolverbetering
ProjectDe implementatie van differentiëren blijkt in de praktijk keer op keer een uitdaging. Dit onderzoeksproject richt zich op het verkrijgen van een dieper inzicht in de professionele ontwikkeling van docenten en schoolontwikkeling met betrekking tot differentiëren in het voortgezet onderwijs.
Het afstemmen van onderwijs op de verschillen tussen leerlingen, oftewel differentiëren, wordt steeds meer gezien als een doeltreffende aanpak om het leerproces te optimaliseren en gelijke kansen te bieden aan alle leerlingen. Differentiëren is opgenomen in de bekwaamheidseisen van leraren en in het inspectiekader. Hoewel de meeste leraren erkennen dat er verschillende leerbehoeften zijn in de klas en het noodzakelijk is om hun onderwijs aan te passen, passen maar weinig leraren differentiatie daadwerkelijk toe in de praktijk. Het doeltreffend inspelen op de diverse leerbehoeften vereist complexe docentvaardigheden, die tijdens de lerarenopleiding vaak onvoldoende kans krijgen om zich effectief te ontwikkelen. Naast de roep om meer aandacht voor de ontwikkeling van deze vaardigheden in lerarenopleidingen, wordt vooral gepleit voor de professionalisering van docenten en duurzame ontwikkeling op schoolniveau om differentiatie in de school te implementeren. Verschillende studies hebben de effectiviteit van professionele ontwikkelingsprogramma's voor de implementatie van gedifferentieerde instructie onderzocht, en deze laten een grillig beeld zien en geven blijk van complexiteit. Dat vraagt om meer onderzoek, waar dit onderzoeksproject op inspeelt.
Doel van het onderzoek
Dit onderzoek heeft als doel om inzicht te verschaffen in docentprofessionalisering en schoolontwikkeling met betrekking tot differentiëren, met een specifieke focus op het voortgezet onderwijs. We willen zo beter begrijpen welke elementen, benaderingen en factoren cruciaal zijn voor een succesvolle implementatie van differentiëren. Hierbij nemen we expliciet (1) het perspectief en de betekenisgeving van de docenten, (2) de complexiteit van de schoolcontext en (3) de dynamiek van het beroep in overweging.
Om dit te bereiken, voeren we een reviewstudie uit die een overzicht biedt van effectieve elementen en contextfactoren voor docentprofessionalisering gericht op differentiëren. Daarnaast wordt een school-geïnitieerd onderwijsverbeteringstraject als onderdeel van het projectonderzoek. Hiermee kunnen wij 1) de bijdrage van de gekozen aanpak en gemaakte keuzes in kaart brengen en 2) een beter inzicht krijgen in de complexiteit en dynamiek binnen de school met betrekking tot deze specifieke ontwikkeling op het gebied van onderwijs.
Partners/stakeholders
Het Hermann Wesselink College in Amstelveen is een samenwerkingspartner bij dit onderzoeksproject. Het schoolgedragen onderwijsverbeteringstraject van HWC, specifiek gericht op differentiëren, wordt in het kader van dit project inhoudelijk ondersteund en onderzoeksmatig gevolgd. Het onderzoeksproject draagt zo direct bij aan het helpen verbeteren van onderwijs.
Publicaties
Langelaan, B. N., Gaikhorst, L., Smets, W., & Oostdam, R. J. (2024). Differentiating instruction : Understanding the key elements for successful teacher preparation and development. Teaching and Teacher Education, 140, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.tate.2023.104464
Verdere publicaties en activiteiten:
Blackson, J., Langelaan, B.N. (2023) Maatwerk in het mbo: ontwerp en implementatie van een toekomstbestendige opleiding. Profielactueel, 23(7),12-15
Hooge, E. H., Honingh, M. E., & Langelaan, B. N. (2011). The teaching profession against the background of educationalisation: An exploratory study. European Journal of Teacher Education, 34(3), 297-315 DOI: 10.1080/02619768.2011.584865
Hooge, E., Honingh, M. E., & Langelaan, B. N. (2010). Een maatschappelijke opdracht voor de werkvloer. BTMO, tijdschrift voor toezichthouders van maatschappelijke ondernemingen, 2
Langelaan, B.N. (2017, November). The development of a portfolio assessment procedure for novice teachers [conference session]. European Association for Practitioner Research on Improving Learning (EAPRIL), Hameenlinna, Finland.
Langelaan, B.N. (2018, November). Adaptive teaching strategies for novice urban teachers. [conference session]. European Association for Practitioner Research on Improving Learning (EAPRIL), Portoroz, Slovenia.
Langelaan, B.N. (2019, March). How to effectively strengthen novice secondary school teachers differentiation skills in the urban classroom [conference session]. Art of Pedagogy Conference, Amsterdam, Nederland.
Langelaan, B.N. (2023, August). Teacher programs for differentiated instruction: a review study [paper presentation] European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI), Thessaloniki, Greece.
Langelaan, B.N. (2023, juli). Dynamiek en succes: factoren voor docentprofessionalisering en implementatie van differentiëren [conferentie bijdrage]. Onderwijsresearch dagen (ORD), Amsterdam, Nederland.
Van Veldhuizen, B., Langelaan, B., Geleijnse, J., & Snoek, M. (2016). Door de bril van een ander: leraren kijken naar de toekomst in een internationale setting. Van twaalf tot achttien, 2016 (febr.), 40-41
